Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը «փստցրեց» Լեռնային Ղարաբաղը. Ստանիսլավ Տարասով

«Իրավունք»-ի զրուցակիցն է REGNUM լրատվական գործակալության արեւելյան խմբագրության գլխավոր խմբագիր Ստանիսլավ Նիկոլաեւիչ Տարասովը։

-Մենք շատ ուղղություններով, հատկապես Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականության մեջ, շատ քննադատաբար էինք վերաբերվում, և կարծում էինք, որ ղարաբաղյան հարցի լուծումը հնարավոր է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի նախանշած սկզբունքների հիման վրա։ Սա նաև Ռուսաստանի պաշտոնական դիրքորոշումն էր. Ի պատասխան՝ Բաքվում, չգիտես ինչու, մեզ անվանեցին «հայամետ փորձագետներ», թեև մենք կանգնած էինք Մոսկվայի դիրքորոշման վրա։ Այժմ իրավիճակը փոխվել է. Հայաստանում մենք ընդգրկվեցինք հակահայ փորձագետների կատեգորիայի մեջ, թեև մնում ենք Մոսկվայի դիրքերի վրա։ Ինչո՞ւ։ Հավանաբար այն պատճառով, որ մենք պնդում ենք, որ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը «փստցրեց» է Լեռնային Ղարաբաղը, ի վերջո այս խնդրի լուծումը վերածեց ռազմական սցենարի, թեև կային հակամարտության քաղաքական և դիվանագիտական ​​կարգավորման իրական հնարավորություններ՝ աշխարհաքաղաքական շատ ավելի լավ հեռանկարներով Լեռնային Ղարաբաղի հայերի համար: Ինչու՞ դա տեղի ունեցավ: Ո՞վ կպատասխանի Հայաստանում այս հարցին:

Մենք քննադատում ենք իշխանությանը, բայց ոչ հայ ժողովրդին, ում նկատմամբ մեր համակրանքը մնում է անփոփոխ։ Այժմ մենք պետք է ելնենք օբյեկտիվորեն ստեղծված իրողություններից, հատկապես Ռուսաստանի և Ադրբեջանի հարաբերությունների նկատելի բարելավման առումով։ Եվ այստեղ մենք  կանգնած ենք Մոսկվայի դիրքերի  վրա՝ մնալով ռուս փորձագետներ։ Քանի որ Ղարաբաղյան Երկրորդ պատերազմը պարտված է, քանի որ ստորագրվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի խաղաղության համաձայնագիրը, այն պետք է կյանքի կոչվի։ Բայց մենք չենք թաքցնում, որ լրջորեն մտահոգված ենք Լեռնային Ղարաբաղ` այժմ հայկական անկլավի ճակատագրով, և այդ մասին բացահայտ գրում ենք։

- ՀՀ նախկին արտգործնախարար Զոհրաբ Մնացականյանը, ով այս պաշտոնը զբաղեցրել է Արցախում 44-օրյա պատերազմի ժամանակ, կարծում է, որ ՀԱՊԿ-ը փորձում է խուսափել պատասխանատվությունից՝ Հայաստանի դեմ Ադրբեջանի զինված ագրեսիայի ֆոնին։ Նա կարծում է, որ «ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարին  տարածաշրջան ուղարկելը գագաթնաժողովում տիրող «բոթսիդիզմի»  (կողմնակալություն.-Խմբ.) ֆոնին դա Հայաստանի վրա հարձակման հետ կապված հավաքական պատասխանատվությունից խուսափելու ցանկություն է»։ Համաձա՞յն եք այս հարցադրման   հետ։

-Նման հայտարարությունների մեջ շատ խորամանկություն կա, դրանք Մոսկվայում ընկալվում են որպես ՀԱՊԿ-ին Ադրբեջանի հետ զինված հակամարտության մեջ ներքաշելու ցանկություն։ Որովհետեւ Երեւանի դեմ Բաքվի ագրեսիայի ապացուցված փաստ չկա, այլ կա սահմանների խնդիր։ Կուզենայի, որ պարոն Մնացականյանն ինքը պատասխաներ որոշ հարցերին։ Ինչու՞ տարանջատվեցին սահմանների գծանշման և խաղաղության համաձայնագրի ստորագրման բանակցությունները, երբ այս ամենը կարող էր լուծվել մեկ ձևաչափով։ Ինչո՞ւ են օգտագործվում երկու բանակցային հարթակներ՝ Բրյուսելն ու Մոսկվան, և ինչո՞ւ են բանակցությունների արդյունքները շարունակում փակ մնալ, քանի որ դա տարբեր տեսակի տեղեկատվական շահարկումների հիմք է։ Ի՞նչ չեն ասում կողմերը, և ինչո՞ւ, միաժամանակ, Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև զինված բախումները հնարավոր են դառնում այն ​​իրավիճակում, երբ ընթանում է բանակցային գործընթացը։ Ո՞րն է այս, այսպես կոչված, «երրորդ ուժը», որը փչացնում է բոլորի «խաղն» ու «քարտերը»։ Մնացած ամեն ինչ դատարկ օդի ցնցում է բառերով։

- Այս տարվա հունվարին Տոկաևի՝ «Ահաբեկչական սպառնալիքի հաղթահարման հարցում Ղազախստանին օգնելու մասին» ՀԱՊԿ-ին ուղղված Տոկաևի խնդրանքին մեկ գիշերում տրվել է դրական պատասխան։ Համապատասխան հայտարարությունը, ճակատագրի հեգնանքով,  արեց մի քաղաքական գործիչ, ով ինքն էլ ոչ վաղ անցյալում անհաջող նման խնդրանք էր ուղարկել` Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, ով այբբենական հերթափոխով գլխավորում է ՀԱՊԿ Հավաքական անվտանգության խորհուրդը։ Ինչպես ասվում է նրա հայտարարության մեջ, Խորհուրդը որոշում է ընդունել նշված պայմանագրի 4-րդ հոդվածին համապատասխան։ Այն ներառում է կոլեկտիվ օգնություն, ներառյալ ռազմական, եթե «մասնակից պետություններից մեկը ենթարկվի ագրեսիայի (զինված հարձակում, որը սպառնում է անվտանգությանը, կայունությանը, տարածքային ամբողջականությանը և ինքնիշխանությանը)»: Ինչու՞ կարելի է օգնել Ղազախստանին, իսկ Հայաստանին՝ ոչ։

-Ղազախստանում ՀԱՊԿ-ը կանխեց ոչ թե արտաքին ագրեսիա, այլ պետական ​​հեղաշրջում։ Իսկ  Հայաստանում արտաքին ագրեսիայի ակտով հեղաշրջման վտանգ կա՞։ Եթե ​​այո, ապա Երեւանը պետք է հստակ լինի իր հայտարարություններում եւ ձեւակերպումներում։ Բայց այն, ինչ մենք լսում ենք, ինչ-որ քաղաքական թոթովանք է: Ում համար է դա նախատեսված, միայն Ալլահը գիտի:

-Ռուսաստանին ձեռնտու է խաղաղությունը Կովկասի այս հատվածում։ Պուտին-Էրդողան հանդիպում է կայացել. Շատերն իրավացիորեն կարծում են, որ Էրդողանի ու Պուտինի հանդիպման ամենագլխավոր թեման լինելու է Ուկրաինայում տիրող իրավիճակը։ Հարավային Կովկասը ետին պլանո՞ւմ. Հայաստանում շատերը կարծում են, որ նույն ՀԱՊԿ-ի հանդիպումներին և գագաթնաժողովներին վիրտուալ կերպով ներկա են ևս երկու պետություն՝ Թուրքիան և Ադրբեջանը։ Միգուցե Ռուսաստանն ու Հայաստանը պետք է դուրս գան այս «թյուրքական միությունից»։

-Ռուսաստանը երբեք չի եղել և չի լինելու այլ երկրների շահերի պատանդը Թուրքիայի հետ իր հարաբերությունները կառուցելու հարցում։ ԽՍՀՄ-ը վաղուց չկա, և ուրվագծվեցին նոր աշխարհաքաղաքական հեռանկարներ Մերձավոր Արևելքում։ Ուստի Ռուսաստանի և Թուրքիայի միջև դաշինքը, չնայած իր բոլոր անհամապատասխանությանը, այս փուլում անհրաժեշտ է։ 

Նախագահ Իլհամ Ալիևին հաջողվում է ճիշտ հաշվարկել իրավիճակը և այն օգտագործել իր ազգային շահերից ելնելով։ Միաժամանակ, Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը շարունակում է մնալ արխայիկ ու գավառական։ Ինչո՞ւ։ Այս հարցին Հայաստանում շատերն իրենք կարող են պատասխանել։

Մոսկվա-Երևան

Սարգիս Սարգսյան