ԻՆՉՈ՞Ւ ՀԱՆԴԻՍԱՏԵՍԸ ԶՐԿՎԵՑ «ԶՈՒՅԳ ԱՐԵԳԱԿՆԵՐԻՑ»

 2015 թվականին «Իրավունք» թերթը` հաշվի առնելով նաեւ ընթերցողների կարծիքները, ներկայացրել էր տարվա ընթացքում իրենց գործունեությամբ, մշակույթի տարբեր բնագավառներում աչքի ընկած լավագույն գործիչներին ու նրանց գործերը: «Տարվա լավագույն նախագիծ» էր համարվել Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի պետական միջոցառումների ցանկում ներառված, ՀՀ ժողովրդական արտիստ, բալետմեյստեր ՌՈՒԴՈԼՖ ԽԱՌԱՏՅԱՆԻ «Զույգ արեգակներ» բալետային ներկայացումը՝ բեմադրված Նարեկացու «Մատյան ողբերգության»պոեմի հիման վրա: «Զույգ արեգակներ» բալետը պարավեստի լեզվով ցուցադրում էր այն արժեքները, որոնք հայերը ստեղծել են հազարամյակների ընթացքում եւ մասնակցել համաշխարհային մշակութային արժեհամակարգի ձեւավորմանը: Մինչդեռ վերջերս Ռ. Խառատյանի ֆեյսբուքյան հրապարակումներից իմացանք, որ Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերայի եւ բալետի պետական ակադեմիական թատրոնը հանդիսատեսին զրկում է այս բալետը դիտելու հնարավորությունից: Իսկ թե որն է նման վերաբերմունքի պատճառը, փորձեցինք պարզել ներկայացման բեմադրիչի հետ զրույցում:

— Պարոն Խառատյան, ըստ Ձեզ, ո՞րն է «Զույգ արեգակներ» բալետի հանդեպ նման վերաբերմունքի պատճառը: Ո՞վ է կանգնած այս որոշման հետեւում:

— «Զույգ արեգակներ» բալետը բեմադրվել է Հայոց ցեղասպանության պետական կոմիտեի եւ Մշակույթի նախարարության հաստատումից հետո, ինչի արդյունքում ընդգրկվել է պետական միջոցառումների ցանկում եւ ֆինանսավորվել է Համահայկական հիմնադրամի կողմից: Օպերային թատրոնում իմ աշխատանքի ընթացքում ցանկացած ներկայացում բեմադրելիս, ես գաղափարը եւ սցենարը ներկայացնում էի գեղարվեստական խորհրդին, որից հետո տնօրենը հաստատում էր նախագիծը եւ ներկայացնում Մշակույթի նախարարություն՝ ֆինանսկան աջակցություն ստանալու համար: Այսօր Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերայի եւ բալետի պետական ակադեմիական թատրոնում բոլոր հարցերը որոշվում են միանձնյա: Մինչդեռ նախկին ղեկավարին հեռացրին տնօրենի պաշտոնից, քանի որ հայտարարվեց, որ մեկ անձ չի կարող զբաղեցնել ե՛ւ գեղարվեստական ղեկավարի, ե՛ւ տնօրենի պաշտոնը:

— Նկատի ունեք, ՌԴ վաստակավոր արտիստ, Ա. Սպենդիարյանի անվան օպերայի եւ բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի նախկին գեղարվեստական ղեկավար եւ տնօրեն Կոնստանտին Օրբելյանի՞ն:

— Այո, Օրբելյանի մասին է, ով ավելի ճանաչված էր: Օպերային թատրոնի ղեկավարությունը պետք է քաջատեղյակ լինի աշխարհի զարգացումներից եւ այնպիսի խաղացանկ ստեղծի, որով ձեւավորի հանդիսատեսի մտածելակերպը, այլ ոչ թե հանդիսատեսը թելադրի թատրոնի ուղղվածությունը եւ խաղացանկը: Թատրոնի ներկայիս ղեկավարությունը անտեղյակ է այս ամենի կարեւորությունից: Միտումնավո՞ր է, կամ թե ոլորտի վերադասի կարգադրանքո՞վ են տանում հայ հանդիսատեսին այս աննպատակ ուղղությամբ, երկու դեպքում էլ սա թշնամություն է հայ ազգի հանդեպ: Հնարավոր է այս անձինք պետք լինեն որեւէ այլ ասպարեզում, բայց ոչ հայի բախտը որոշելու գործում: Ես վստահ եմ, որ կան արժանի մասնագետներ, որոնք արդար ընտրությունների արդյունքում կարող են զբաղեցնել թատրոնի տնօրենի պաշտոնը եւ որոնք կարող են ձեւավորել բարձր մակարդակի գեղարվեստական ղեկավարություն եւ գեղարվեստական խորհուրդ:

— Ձեր բեմադրության հիմքում Նարեկացու «Մատյան ողբերգություն» պոեմն է: Չէ՞ որ Նարեկացին մեծություն է, եւ նրա ստեղծագործության հանդեպ նման վերաբերմունքը մերժում չէ՞ մեր մշակութային արժեքների հանդեպ:

— Այս բալետը չի ներկայացվում ադմինիստրարտիվ մակարդակի որոշման արդյունքում, այլ ոչ թե գեղարվեստական մակարդակի որոշման հիման վրա: Ցավալի է, բայց մեծ գաղափարներ ունենալու փոխարեն՝ ղեկավարի պաշտոն զբաղեցնող անձը անձնական շահեր է հետապնդում, թշնամություն սերմանելու նպատակ ունի, ինչի արդյունքում զարգանալու փոխարեն՝ մենք գաղափարական առումով այսօր աշխարհից հետ ենք մնում: Իմ վրդովմունքն այն է, որ թատրոնի խաղացանկով առաջ գնալու, մեր ազգային հարցերը բարձրացելու փոխարեն՝ մեր թատրոնը հետ է տանում: Ինչպե՞ս որոշվեց, որ պետք է բեմադրվի «Ռոմեո Ջուլիետ» բալետի այն տարբերակը, որը բեմադրվել է մեր թատրոնում ավելի քան 50 տարի առաջ, եւ որի պրեմիերան ես եմ պարել: Այս տարբերակը ոչ մի դրական ազդեցություն չունի ո՛չ հանդիսատեսի գեղագիտական ճաշակի ձեւավորման, ո՛չ ժամանակակից արվեստի շունչը ներկայացնելու, ո՛չ կատարողների մասնագիտական որակը բարձրացնելու վրա: Ինչի՞ հիման վրա ԿԳՄՍ նախարարությունը որոշեց, որ այս տարբերակը արժանի է ֆինանսավորման:

Ի՞նչ կարիք կար նորից բեմադրել «Ռոմեո Ջուլիետ» բալետը, երբ 2011 թվականին մեծ հաջողությամբ ներկայացվել է իմ կողմից կատարված բեմադրությունը, որը համապատասխանում է այսօրվա էսթետիկային, ռիթմին եւ տեմպին: Նույնը կարող եմ նշել Շառլ Ազնավուրի «Լա Բոհեմ» բալետի մասին: Առաջնայինը մեզ համար պետք է լինի՝ ձեւավորել մեր հոգեւոր արժեքները, բայց սա ներկայիս խաղացանկի ոչ մի ներկայացման մեջ չի արտացոլվում: Ստեղծվածը ջնջվում է, իսկ նորը չի համապատասխանում մեր ազգային խնդիրների լուծմանը:

— Համացանցային խոսակցություններում շահարկվում է նաեւ Արմեն Սմբատյանի անունը: Որքանո՞վ է իրականությանը համապատասխանում այն, որ նա է կանգնած այս ամենի հետեւում:

— Ես գիտեմ, որ այսօր կան պաշտոնատար անձինք, որոնք պետք է պատասխանատու լինեն այսօրվա վիճակի համար: Իսկ Արմեն Սմբատյանի առումով ոչինչ չեմ կարող ասել: Օպերայի ադմինիստրատիվ ղեկավարը պետք է այնքան գիտակ եւ պատրաստված լինի, որ չենթարկվի արտաքին ազդեցություններին եւ կարողանա այնպիսի միջավայր եւ պայմաններ ստեղծել, որպեսզի իրականացվի գեղարվեստական ղեկավարության ծրագրերը: Ես միշտ նշում եմ, որ օպերան մեր երկրի փոքր մոդելն է: Եվ մեր օպերայի խաղացանկը ցույց է տալիս, թե որ ուղղությամբ ենք զարգանում: Ու այսօր անհասկանալի է, թե ուր է տանում մեզ Օպերային թատրոնը, որովհետեւ այսօրվա Օպերային թատրոնի խաղացանկում ստեղծագործությունների մեծ մասը եւ նույնիսկ այն գործերը, որ հիմա են բեմադրվում՝ 60-ական թվականների մտածելակերպն է ներկայացնում: Դա մեզ համար անցած էտապ է:

— Այսինքն՝ նոր խոսք, ժամանակի շունչ չկա՞ Օպերային թատրոնում:

— Այո, ժամանակի շունչը չկա: Քանի որ թատրոնը ղեկավարվում է մեկ անձի կողմից, ով հետ է մնացել այսօրվա գաղափարներից եւ խուսափում է իր շուրջը տեսնել աշխարհում հաջողություն ունեցող, աշխարհի զարգացումներին տեղյակ արվեստագետների եւ ստեղծագործողների եւ իր որոշումներով մեր ազգին տանում է իրեն ծանոթ հետահայաց ուղղությամբ:

— Եթե դեմ առ դեմ հանդիպեիք ոլորտը համակարգող ԿԳՄՍ փոխնախարար Արա Խզմալյանին, ի՞նչ կհարցնեիք նրան:

— Ինչպե՞ս է գնահատվում ֆինանսավորմանը ներկայացված գործի գեղարվեստական արժեքը, ինչո՞ւ չի գործում թատրոնի գեղխորհուրդը, եւ ինչպե՞ս է որոշվել, որ հենց այդ անձը պետք է առաջնորդի, թե մեր ազգն ու հանդիսատեսը ինչով պետք է կրթվեն եւ նրանց զգացական աշխարհն ինչ ներկայացումներով պետք է ձեւավորվի: Ի՞նչ ներկայացումներ են նախատեսված, որոնք կաջակցեն մեր երիտասարդների ինքնաբացահայտմանը, ինքնագնահատմանը, որոնք կօգնեն ենթագիտակցության մեջ ձեւավորել հայրենասիրությունը, այլ ոչ թե այլ ազգի «սիրությունը»: Հարգելով այլ մշակույթները՝ պետք է զարգացնենք մերը եւ առաջնորդվենք մեր գաղափարներով:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝