Բրյուսելում ստորագրված պայմանագիրը որքանո՞վ է պարտադիր լինելու ռուսական կողմի կատարման համար. Բալասանյան

Բրյուսելում ԵՄ խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի միջնորդությամբ՝ տեղի ունեցավ Նիկոլ Փաշինյանի եւ Իլհամ Ալիեւի հանդիպումը: Ըստ կառավարության պաշտոնական հաղորդագրության, պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել ԱԳ նախարարների մակարդակով շարունակել առարկայական բանակցությունները խաղաղության պայմանագրի նախագծի մշակման շուրջ, իսկ առաջնորդների ֆորմատով հաջորդ հանդիպումը նախատեսվում է նոյեմբերին: Այս եւ մի շարք այլ հարցերի մասին «Իրավունքը» զրուցել է ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների եւ դիվանագիտության ամբիոնի դոցենտ, պ.գ.թ. ԳՐԻԳՈՐ ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆԻ հետ:

«ԼՂԻՄ ՍԱՀՄԱՆՆԵՐԻ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ ԽՆԴԻՐԸ ՊԵՏՔ Է ԲԱՐՁՐԱՑՎԻ»

— Ի սկզբանե տեղեկատվություն էր շրջանառվում, թե Փաշինյան-Ալիեւ հանդիպումը տեղի է ունենալու Մոսկվայում՝ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի միջնորդությամբ: Ի՞նչ փոխվեց եւ ինչպե՞ս կգնահատեք բրյուսելյան հանդիպման արդյունքները:

— Այն, որ Փաշինյան-Ալիեւ հանդիպումը կայացավ Բրյուսելում, ինձ համար եւս տարօրինակ էր եւ անսպասելի, որովհետեւ մեկ ամիս է ողջ մեդիադաշտը խոսում էր, թե Մոսկվայում տեղի է ունենալու հերթական եռակողմ հանդիպումը: Եթե հիմա վերջին պահին փոխվել է հանդիպման ոչ միայն վայրը, այլեւ եռակողմ ձեւաչափի մասնակիցներից մեկը ընդհանրապես չի եղել այդ հանդիպմանը, ապա սա նշանակում է, որ մեզ բավական հետաքրքիր զարգացումներ են սպասվում: Ինչ վերաբերում է խաղաղության պայմանագրի նախագծին, ինչի մասին մինչեւ հանդիպումն արդեն իսկ  ադրբեջանական մամուլում տեղեկատվություն էր շրջանառվում, սա ընդհանրապես տարօրինակ գործընթաց է:

— Կբացե՞ք փակագծերը, թե ինչ նկատի ունեք` տարօրինակ գործընթաց ասելով, երբ փաստացի Շառլ Միշելի «քավորությամբ»՝ Փաշինյանն ու Ալիեւը համաձայնության են եկել այդ նախագծի շուրջ:

— Խնդիրն այն է, որ խաղաղության պայմանագիրն իր հերթին ունենալու է նաեւ անվտանգային բաղադրիչ: Իսկ եթե Արցախում այսօր կանգնած է ռուս խաղաղապահը, Բրյուսելում ստորագրված պայմանագիրը որքանո՞վ է պարտադիր լինելու ռուսական կողմի կատարման համար: Սրանք հարցեր են, որոնց պատասխանները կարծում եմ՝ ե՛ւ մեր պատասխանատուները պետք է տան, ե՛ւ նաեւ բրյուսելյան հանդիպումից հետո՝ Մոսկվայի արձագանքներից պարզ կլինի, թե ընդհանրապես այդ հանդիպումը որքանո՞վ կարող է լուրջ նշանակություն ունենալ հայ-ադրբեջանական խաղաղության պայմանագրի վերջնական ստորագրման համար:

— Օրերս Դուք ասել էիք, որ Բերձորից ադրբեջանական տեսանյութեր սոցցանցերում տարածելով՝ «մեր դարդին դարման չենք անի, դրա փոխարեն պետք է համախմբվել»: Ի՞նչ օրակարգի շուրջ եք տեսնում այսօր քաղաքական ուժերի համախմբումը:

— Կարծում եմ՝ այսօր համախմբվելը եւ գործողություն կատարելը մեկ ուղղություն պետք է ունենա՝ հստակեցնելու մեր դիրքորոշումը: Սա առաջին հերթին վերաբերում է քաղաքական ուժերին, որոնք պետք է ասեն, թե ինչ են պահանջում գործող իշխանություններից, ովքեր ի պաշտոնե պատասխանատու են այս կամ այն քայլերը կատարելու համար: Այսօր անընդհատ Բերձորից տեսանյութեր հրապարակելով, մորմոքելով ու բորբոքելով մեր ցավը՝ ըստ էության, ոչինչի չենք հասնելու: Դրա փոխարեն կան բավականին կիսատ մնացած գործեր, որոնց պետք է մեր ուշադրությունը սեւեռվի: Անընդհատ խոսվել է ԼՂԻՄ տարածքից դուրս մնացած հատվածներն Ադրբեջանին վերադարձնելու մասին, եւ այնպես չէ, որ նոր ենք Բերձորը հանձնում: Ինչեւիցե, ունենք այն, ինչ ունենք, եւ այս պահին ԼՂԻՄ սահմանների վերականգնման խնդիրը պետք է բարձրացվի: Անգամ Ադրբեջանն էր ընդունում ԼՂԻՄ սահմանները, հետեւաբար Հադրութի եւ Շուշիի հարցն այսօր պետք է բարձրացվի միջազգային մակարդակով եւ Ռուսաստանի հետ առանձին բանակցությունների միջոցով, որպեսզի մեր փախստականները վերադառնան Հադրութի 45 գյուղեր եւ Շուշի: Սա իմ կարծիքով ՝ ավելի մեծ եւ կարեւոր նշանակություն ունի, քան ամեն օր Բերձորից տեսանյութեր տեղադրելը եւ ժողովրդին անընդհատ հիշեցնելն իր ցավի մասին:

«ԿՐԿԻՆ ՀԱՅ-ՌՈՒՍԱԿԱՆ ՀԱՄԱՏԵՂ ԶՈՐԱԽՈՒՄԲՆ Է ՓՐԿԵԼՈՒ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻՆ»

— Դուք մասնակցեցիք «Ուժեղ Հայաստան Ռուսաստանի հետ. հանուն նոր Միության» շարժման նախաձեռնությամբ իրականացված Օշականի ճակատամարտի 195-ամյակին նվիրված միջոցառումներին: Ի՞նչ նշանակություն ունի 195 տարի առաջ տեղի ունեցած այս պատմական իրադարձության հիշատակումն այսօր:

— Ես կարեւորում եմ նման միջոցառումների անցկացումը, որովհետեւ հատկապես մատաղ սերնդի համար պատմական հիշողությունը մեծ նշանակություն կարող է եւ պետք է ունենա: Մենք չպետք է մոռանանք մեր պատմությունը, այդ թվում նաեւ հայ-ռուսական ռազմական փոխհարաբերություններն ու փոխօգնությունը, ինչի մասին շատ ժամանակ մեզ փորձում են մոռացնել տալ: Չգիտես ինչու, հայ-ռուսական հարաբերությունների մասին խոսելիս կա՛մ 1917 թվականի հեղափոխության շրջանն են նշում, կա՛մ 1894 թվից հետո եղած ժամանակահատվածը, իսկ մինչ այդ տեղի ունեցածի մասին, կարծես թե, ոչինչ չի խոսվում: Մինչդեռ նույն Օշականի ճակատամարտի ընթացքում 1131 ռուս զինվոր իրենց կյանքի գնով պայքարեցին եւ չթողեցին պարսիկների մուտքը Սուրբ Էջմիածին: Այս մասին պետք է ոչ միայն շատ խոսել, այլ անընդհատ թմբկահարել՝ ցույց տալու համար, թե հայ ժողովրդի պատմության օրհասական պահերին, ովքեր են եղել մեր կողքին: Ինչ վերաբերում է առհասարակ նման միջոցառումներ անցկացնելուն, ապա դրանք պետք է պարբերական բնույթ կրեն: Իսկ դրան զուգահեռ՝ նաեւ այն հուշարձանները, որոնք վերաբերում են այդ միջոցառումներին, պատշաճ տեսքի եւ պետական հոգածություն ներքո պետք է լինեն, որովհետեւ դրանք հաջորդ սերունդներին փոխանցելու համար պետք է ծառայեն եւ ոչ թե միայն այժմեական շահեր սպասարկեն:

— Պատմական հիշողությունը թարմացնելու փոխարեն՝ մենք այս օրերին Հայաստանում ավելի շատ տեսնում ենք հակառուսական տրամադրությունների հրահրում եւ անգամ ակցիաներ ընդդեմ Ռուսաստանի: Ի՞նչ կասեք այս մասին:

— Չէի ցանկանա հակառուսական այդ ցույցերը կամ տրամադրությունները, որոնք փորձում են տարածել մեր հասարակության մեջ, վերագրել ամբողջ ժողովրդին: Կոնկրետ այդ մարդկանց մոտ, երեւի, պատմական հիշողությունը կարճ է կամ ունեն իրենց պատճառները` նման վարքագիծ դրսեւորելու: Ես այդքան էլ լուրջ չեմ համարում այդ միջոցառումները, ցույցերը կամ գործողությունները, որովհետեւ խորապես համոզված եմ, որ մեր ժողովրդի գերակշիռ մասը, եթե չասենք ռուսամետ է, ապա լոյալ տրամադրվածություն ունի Ռուսաստանի եւ հայ-ռուսական հարաբերությունների նկատմամբ: Դրա համար մի տեսակ հանգիստ եմ վերաբերվում նման դրսեւորումներին, եթե խոսքն իհարկե չի վերաբերում այնպիսի հայտարարություններին, որոնք ակնհայտ սուտ տեղեկատվություն են պարունակում եւ կարող են վնասել հայ-ռուսական հարաբերություններին: Այդ ժամանակ, բնականաբար, Հայաստանի իշխանությունները եւ պատկան մարմինները շատ կոշտ պետք է արձագանքեն նման ցույցերին ու ակցիաներին:

— 195 տարի առաջ ռուս զինվորը եկավ եւ փրկեց Սուրբ Էջմիածինը, այսօր, երբ անընդհատ տարածքներ ենք կորցնում, եւ այս կործանարար ընթացքը չի կասեցվում, ո՞վ է գալու փրկության:

— Աստված մի արասցե, եթե հասնենք շատ ծանր, օրհասական պահի, իմ խորին համոզմամբ՝ կրկին հայ-ռուսական համատեղ զորախումբն է փրկելու Հայաստանն ու հայ ժողովրդին՝ վերջնական ֆիզիկական ոչնչացումից: Բայց, տա Աստված, չհասնենք այդ ծայրաստիճան վատ վիճակին:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ