«ԹՎԱ­ՑՅԱԼ ԵՐԿ­ՐԻ ԲՆԻԿ­ՆԵ­ՐԸ»` ՀՐԱԶ­ԴԱ­ՆԻ ԴՐԱ­ՄԱ­ՏԻ­ԿԱ­ԿԱՆ ԹԱՏ­ՐՈ­ՆԻ ԲԵ­ՄՈՒՄ

«Իրա­վուն­քը» զրու­ցել է ՀՀ մշա­կույ­թի վաս­տա­կա­վոր գոր­ծիչ, դրա­մա­տուրգ, ար­ձա­կա­գիր, եր­գի­ծա­բան ՍԱՄ­ՎԵԼ ԽԱ­ԼԱ­ԹՅԱ­ՆԻ հետ:

— Սեպ­տեմ­բե­րի 5-ին Հրազ­դա­նի դրա­մա­տի­կա­կան թատ­րո­նում Ձեր՝ «Թվա­ցյալ երկ­րի բնիկ­նե­րը» կա­տա­կեր­գու­թյան պրե­մի­ե­րան է: Ըն­թա­ցիկ տա­րում սա ձեր եր­րորդ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյունն է, որ բեմ է բարձ­րա­նում: Կման­րա­մաս­նե՞ք:

— Տա­րեսկզ­բին Վա­նա­ձո­րի Հովհ. Ա­բե­լյա­նի ան­վան թատ­րո­նում տե­ղի ու­նե­ցավ իմ «Արտա­վազդ հինգաստ­ղա­նի» կա­տա­կեր­գու­թյան պրե­մի­ե­րան՝ «Արտա­վազք» վեր­նագ­րով: Բե­մադ­րի­չին՝ շնոր­հա­լի եւ խոս­տում­նա­լից ռե­ժի­սոր Ա­րեն Օ­սի­պյա­նին, հա­ջող­վել է թատ­րո­նի շնոր­հա­շատ ե­րի­տա­սարդ ստեղ­ծա­գոր­ծող­նե­րից թիմ ստեղ­ծել եւ ար­դյուն­քում ու­նե­նալ, ես կա­սե­ի՝ ա­վե­լի քան հա­ջող­ված կա­տա­կեր­գա­կան ներ­կա­յա­ցում: Հու­նի­սի  14-ին Ե­րե­ւա­նում՝ Ստա­նիս­լավս­կու ան­վան թատ­րո­նի դահ­լի­ճում տե­ղի ու­նե­ցավ «40 օր համ­բառ­նա­լուց ա­ռաջ» տրա­գի­կո­մե­դի­ա­յի պրե­մի­ե­րան: Բե­մադ­րիչ Ար­թուր Սա­րի­բե­կյա­նի եւ հիմ­նա­կա­նում կի­նո­յից մեզ հայտ­նի սիր­ված դե­րա­սան­նե­րի բույ­լը՝ գլխա­վոր դե­րա­կա­տար Վար­դան Հով­սե­փյա­նի «դի­րի­ժո­րու­թյամբ», «40 օ­րը» ներ­կա­յաց­րեց նո­րո­վի, թարմ ու մե­րօ­րե­կան, հու­զիչ եւ կա­տա­կեր­գա­կա­նու­թյան բարձր նշա­ձո­ղով: Այս է­պի­տետ­նե­րի շա­րա­նը պա­տա­հա­կան չէ: Բանն այն է, որ այդ պի­ե­սի ա­ռա­ջին բե­մե­լը ե­ղել է դե­ռեւս 1999 թվին՝ Վա­նա­ձո­րի դրա­մա­տի­կա­կա­նում եւ դրա­նից հե­տո բե­մադր­վել է հան­րա­պե­տու­թյան (եւ ոչ մի­այն) տար­բեր թատ­րոն­նե­րում՝ ա­վե­լի քան տասն ան­գամ: Նոր բե­մադ­րու­թյունն ա­մե­նե­ւին նման չէ նա­խորդ­նե­րին եւ ա­ռանձ­նա­նում է հու­զա­կա­նու­թյան, տրի­գի­կո­մե­դի­ա­յի եւ ժա­մա­նա­կի շնչով ծայ­րա­հեղ հա­գեց­վա­ծու­թյամբ: Ան­շուշտ, դա թա­տե­րախմ­բի նվա­ճումն է՝ յու­րա­քան­չյուր դե­րա­կա­տա­րի փայ­լուն խա­ղով:

Վեր­ջա­պես, ինչ­պես նշե­ցիք, շու­տով Հրազ­դա­նի դրա­մա­տի­կա­կա­նում «Թվա­ցյալ երկ­րի բնիկ­նե­րը» պի­ե­սի պրե­մի­ե­րան է: Մաս­նակ­ցել եմ բե­մա­կա­նաց­ման փոր­ձին եւ ա­սեմ, որ ա­ռա­ջին ան­գամ լի­նե­լով Հրազ­դա­նի թատ­րո­նում, բո­լոր աշ­խա­տող­նե­րը եւ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան խումբն ինձ հա­մար հայտ­նու­թյուն է­ին՝ ի­րենց կոչ­ման, տա­ղան­դի, պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան պրո­ֆե­սի­ո­նալ մա­կար­դա­կով (թող ներ­վի, ես ար­հես­տա­վարժ եզ­րը չեմ ըն­դու­նում, երբ խոս­քը ար­վես­տի մա­սին է): Այն­տեղ ստե­ղա­գոր­ծա­կան բա­րե­րար մթնո­լորտ է տի­րում, եւ յու­րո­վի ա­րա­րում ու­նի՝ տե­ղի նվի­րյալ ար­վես­տա­գետ­նե­րի ու հան­րա­պե­տու­թյան Թա­տե­րա­կան գոր­ծիչ­նե­րի մի­ու­թյան նա­խա­գահ, ՀՀ ար­վես­տի վաս­տա­կա­վոր գոր­ծիչ Հա­կոբ Ղա­զան­չյա­նի գոր­ծըն­կե­րու­թյամբ, ով էլ հենց այս պի­ե­սի բե­մադ­րիչն է:

— Ովքե՞ր են «Թվա­ցյալ երկ­րի բնիկ­նե­րը»: Կեր­պար­նե­րը ի­րա­կան կյան­քի՞ց են վերց­ված:

— Կեր­պար­նե­րից ի­րա­կան, կոնկ­րետ նա­խա­տիպ ու­նի մի­այն «Շլմնդո» Կո­լյան, ով Կի­րո­վա­կա­նում՝ այժ­մյան Վա­նա­ձո­րում, հայտ­նի անձ­նա­վո­րու­թյուն էր իր փի­լի­սո­փա­յու­թյամբ, բա­րու­թյամբ, տա­րօ­րի­նա­կու­թյուն­նե­րով ու, շա­տե­րի ըն­կալ­մամբ՝ հո­գե­կան ա­ռող­ջու­թյան խնդիր­նե­րով: Մյուս կեր­պար­նե­րը՝ գե­րեզ­մա­նո­ցում ի­րենց ծա­ռա­յու­թյունն ա­ռա­ջար­կող քա­հա­նան, մաք­րու­հին, դամ­բա­նա­կան ա­սող ու­սու­ցի­չը, մրցա­կից­նե­րի նկատ­մամբ ֆի­զի­կա­կան հաշ­վե­հար­դար տես­նող օ­լի­գար­խը եւ այլք, հա­վա­քա­կան կեր­պար­ներ են: Եվ մի՞թե մեր ժա­մա­նակ­նե­րում քա­ղա­քա­կան ու տնտե­սա­կան սեւ մե­քե­նա­յու­թյուն­նե­րում հմուտ մե­կի կեր­պա­րի հա­մար կոնկ­րետ նա­խա­տիպ է պետք… Այս պի­ե­սը ես գրել եմ տրա­գի­ֆար­սի ժան­րով, բայց Հա­կոբ Ղա­զան­չյա­նը, ի սկզբա­նե բե­մա­կանաց­ման իր հա­մա­տեքստն ու­նե­նա­լով, բե­մադ­րել եւ հայ­տագ­րել է կա­տա­կեր­գա­կան ֆան­տա­զի­ա, ո­րը եւ լի­ո­վին հա­մա­պա­տաս­խա­նում է բե­մադ­րու­թյան ա­սե­լի­քին եւ ո­գուն: Կար­ծում եմ, որ «Թվա­ցյալ երկ­րի բնիկ­նե­րը» մեր թա­տե­րաշ­խար­հի այս տար­վա լա­վա­գույն բե­մադ­րու­թյուն­նե­րից մեկն է լի­նե­լու:

— Որ­պես հե­ղի­նակ՝ դուք չե՞ք ընդվ­զում, երբ Ձեր պի­ե­սը Ձեր պատ­կե­րաց­մամբ չի բե­մադր­վում:

— Նախ, դա անհ­նար է, որ բե­մի վրա նույ­նու­թյամբ պատ­ճեն­վեն դրա­մա­տուր­գի բո­լոր պատ­կե­րա­ցում­նե­րը: Ե­թե պահ­պան­վում է պի­ե­սի գերխն­դի­րը, նպա­տա­կը, չեն խա­թար­վում գրո­ղի ո­ճա­կան, գե­ղա­գի­տա­կան ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն­նե­րը եւ այլն, ո­րոշ կրճա­տում­ներ, խմբագ­րում­ներ կա­տա­րե­լը դրա­մա­տուր­գի եւ բե­մադ­րի­չի հա­մար ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան գոր­ծըն­թաց է: Լի­նե­լով գրա­կան ժանր՝ պի­ե­սը, որ­պես կա­նոն, նպա­տակադր­վում է իր երկ­րորդ ծննդին՝ բե­մա­կա­նաց­վե­լուն, որն ար­դեն բազ­մա­թիվ ա­րա­րող­ներ ու­նի՝ բե­մադ­րիչ, նկա­րիչ, ե­րա­ժիշտ, դե­րա­սան… Գե­ղար­վես­տա­կան այդ հա­մույթն իր ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան յու­րո­վի ըն­կա­լում­ներն ու­նի, ո­րոն­քեւ կյան­քի է կո­չում: Չպետք է ցա­վոտ ըն­դու­նել, ընդ­հա­կա­ռա­կը՝ ու­րախ պետք է լի­նել, որ քո ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյու­նը ծնունդ է տվել գե­ղա­գի­տա­կան նոր մո­տե­ցում­նե­րի: Ես ա­սա­ցի ար­դեն, որ իմ «40 օր համ­բառ­նա­լուց ա­ռաջ» պի­եսն ա­վե­լի քան տա­սը բե­մա­կա­նա­ցում է ու­նե­ցել: Որ­քա՛ն տխուր պատ­կեր կլի­ներ, ե­թե դրանք պատ­ճեն­ված, մի­օ­րի­նակ լի­նե­ին… Գա­լով այս բե­մադ­րու­թյա­նը, ինչ մեղքս թաքց­նեմ, հա­մոզ­ված եմ նա­եւ, որ ուշ թե շուտ պի­եսն իր բուն նա­խօ­րի­նա­կով, որ­պես տրա­գի­ֆարս, դեռ բե­մա­կա­նա­ցում կու­նե­նա:

— Ձեր պի­ես­նե­րը հա­ճա­խա­կի են բե­մադր­վում: Առ­հա­սա­րակ, ի՞նչ վի­ճա­կում է գտնվում այ­սօր մեր երկ­րում դրա­մա­տուր­գի­ան:

— Ան­հեր­քե­լի է, որ մենք տա­ղան­դա­վոր ժա­մա­նա­կա­կից դրա­մա­տուրգ­ներ ու­նենք: Ան­հեր­քե­լի է նա­եւ այն, որ մեր թատ­րոն­նե­րում, մեղմ ա­սած, շատ էլ բա­րե­հաճ չեն ժա­մա­նա­կա­կից հայ դրա­մա­տուրգ­նե­րի նկատ­մամբ: Որ­պես­զի մի­ան­շա­նակ չլի­նեմ, ա­սեմ նա­եւ, որ Հրազ­դա­նում, երբ մաս­նակ­ցում է­ի իմ պի­ե­սի փոր­ձին, ես հարց­րի դե­րա­սան­նե­րին, թե՝ ի՞նչ կար­ծիք ու­նեն հայ ժա­մա­նա­կա­կից հե­ղի­նակ­նե­րի մա­սին, ինչ­պի­սի՞ պի­ես­ներ են պետք մեր թատ­րոն­նե­րին: Եվ նրանք ճշմար­տո­րեն նկա­տե­ցին, որ մե­զա­նում պա­կա­սում է պարզ, ա­ռօ­րե­ա­կան թե­ման, մեծ մա­սամբ «ծանր» են, պար­տադ­րող, բազ­մա­թիվ հիմ­նախն­դիր­ներ մեկ գոր­ծում ա­սե­լու ձգտու­մով տո­գոր­ված: Իսկ ճա­նաչ­ված դե­րա­սան Իշ­խան Ղա­րի­բյա­նը, ով, ի դեպ, այս բե­մադ­րու­թյան մեջ մարմ­նա­վո­րում է գլխա­վոր հե­րո­սին՝ Կո­լյա­յին, ա­սաց՝ «Բարդ են գրում: Բե­մա­կան պարզ խոս­քի, երկ­խո­սու­թյան ո­ճը հա­ճախ խճո­ղում են, եր­բեմն դա փի­լի­սո­փա­յա­կան խո­հե­րի կամ հե­րոս­նե­րի ապ­րում­նե­րի շա­րադ­րանք է, այ­նինչ, բե­մը գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ են­թադ­րող պարզ խոս­քի կա­րիք ու­նի»: Ինչ մեղքս թաքց­նեմ, Իշ­խա­նի ա­սա­ծը ես ըն­դու­նե­ցի ինք­նաքն­նա­դա­տա­բար, ա­յո՛, թե՛ ես, թե՛ գրչըն­կեր­ներս ա­ռա­վել ու­շա­դիր պի­տի լի­նենք ո­ճա­բա­նու­թյան մեջ: Իսկ ընդ­հան­րա­պես, ժա­մա­նա­կա­կից հայ թատ­րոն-դրա­մա­տուրգ գոր­ծըն­կե­րու­թյան հա­մայ­նա­պատ­կե­րը հու­շում է, որ ճա­շա­կի եւ մեր կյան­քի հիմ­նախն­դիր­նե­րի ըն­կալ­ման տար­բե­րու­թյուն­ներ կան: Բե­մադ­րիչ­նե­րը 2/3 կի­սա­դե­մով են նա­յում հայ դրա­մա­տուրգ­նե­րին եւ նրանց հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լուն պատ­րաս­տա­կամ չեն , ին­չո՞ւ չէ, մեր մեծ վար­պետ­նե­րի պես, մեկ-մեկ էլ հա­նուն ազ­գա­յին թա­տե­րար­վես­տի զար­գաց­ման, պի­ե­սի «ծննդա­տու­նը» տե­ղա­փո­խե­լով թատ­րոն: Այս բո­լո­րով հան­դերձ, ես դեռ չգի­տեմ մեկ օ­րի­նակ, որ մեր թատ­րոն­նե­րից ո­րե­ւէ մե­կում հայ ժա­մա­նա­կա­կից դրա­մա­տուր­գի պի­ե­սի բե­մա­կա­նա­ցու­մը տա­պալ­ված լի­նի եւ թա­տե­րա­գետ­նե­րի ու հան­դի­սա­տե­սի կող­մից բարձր գնա­հա­տա­կա­նի չար­ժա­նա­նա:

ՆՈՒ­ՆԵ ԶԱ­ՔԱ­ՐՅԱՆ

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝