«ԴՈՒ­ՄԱ­ՆՅԱ­ՆԸ ԴՈՒ­ՄԱՆ Է ԲԵ­ՐՈՒՄ ՀԱ­ՅՈՑ ԿՐԹՈՒ­ԹՅԱՆ ԳԼԽԻՆ».ՍԵՐԺ ՍՐԱ­ՊԻ­Ո­ՆՅԱ­Ն

­«Իրա­վուն­քը» զրու­ցել է ԵՊՀ հայ գրա­կա­նու­թյան պատ­մու­թյան ամ­բի­ո­նի դա­սա­խոս, դո­ցենտ, գրա­կա­նա­գետ ՍԵՐԺ ՍՐԱ­ՊԻ­Ո­ՆՅԱ­ՆԻ հետ:

— Պա­րոն Սրա­պի­ո­նյան, ներ­կա­յիս կրթա­կան հա­մա­կար­գի մա­սին ի՞նչ կար­ծիք ու­նեք:

— Վստա­հա­բար պետք է ա­սեմ, որ Հա­յաս­տա­նի կրթա­կան հա­մա­կար­գը եր­բեք ա­վե­լի ող­բա­լի վի­ճա­կում չի ե­ղել, քան այ­սօր է: Ա­մե­նից ա­ռաջ այն կադ­րա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը, ո­րը վար­վում է ե՛ւ հան­րակր­թա­կան մի­ջա­վայ­րում, ե՛ւ բարձ­րա­գույն կրթու­թյան մի­ջա­վայ­րում, ե՛ւ հետ­բու­հա­կան կրթու­թյան մի­ջա­վայ­րում, պար­զա­պես հի­շեց­նում է նախ­նա­դա­րի կա­մա­յա­կա­նու­թյուն­ներ: Այ­սօր ծրագ­րեր են կազմ­վում բարձ­րա­գույն կրթու­թյան հա­մար, որ պար­զա­պես ե­թե ող­բեր­գա­կան չլի­նե­ին, շատ զա­վեշ­տա­լի եւ ծի­ծա­ղե­լի կլի­նե­ին:

Հա­յա­գի­տու­թյու­նը, բա­ռի ու­ղիղ ի­մաս­տով, հո­գե­վար­քի մեջ է: Իսկ հա­յա­գի­տու­թյունն ազ­գա­յին պե­տու­թյուն ստեղ­ծող գա­ղա­փա­րա­կան հիմքն է: Ո­րե­ւէ խթա­նիչ, ո­րե­ւէ ո­գե­ւո­րու­թյուն, ո­րե­ւէ խնա­մա­տա­րու­թյուն հա­յա­գի­տու­թյան նկատ­մամբ չկա: Ու­ղիղ հա­կա­ռա­կը` հնա­րա­վոր ա­մեն ինչ ա­նում են հա­յա­գի­տա­կան բա­ժին­նե­րը փա­կել տա­լու հա­մար: Հայ­կա­կան բա­նա­սի­րա­կան ֆա­կուլ­տե­տում ա­մեն տա­րի 120 դի­մորդ պետք է ըն­դուն­վեր` մին­չեւ 700-800 դի­մում էր լի­նում: Հի­մա ընդ­ա­մե­նը 35-40 դի­մում է, ո­րից մոտ 30-ն ըն­դուն­վում են, ո­րով­հե­տեւ ա­պա­գան չեն կա­պում այդ մաս­նա­գի­տու­թյան հետ: Կամ ա­սեմ դի­մորդ­նե­րից մե­կի «թե­ւա­վոր» խոս­քը` դի­մենք բա­նա­սի­րա­կան, ի՞նչ ա­նենք, հա­յոց լե­զուն հաց տվող չէ: Ա­մեն ինչ չափ­վում է հա­ցով: Եվ ե­թե հա­յոց լե­զուն հաց տվող չի, հա­յոց լեզ­վին հաց պետք է տա պե­տու­թյու­նը: Չեմ ու­զում շատ ծամ­ված մտքեր ա­սել, բայց մենք երբ կորց­րել է­ինք պե­տա­կա­նու­թյու­նը, ե­րեք լու­սա­միտ մար­դիկ` Վռամ­շա­պուհ ար­քան, Սա­հակ Պար­թե­ւը եւ Մես­րոպ Մաշ­տո­ցը հղա­ցան հան­ճա­րեղ միտք, որ հա­յու­թյու­նը եւ նրա պե­տա­կա­նու­թյու­նը փրկե­լու մի­ակ ճա­նա­պար­հը լեզ­վին զարկ տալն է` գրե­րը եւ հայ­կա­կան մշա­կույթ ստեղ­ծելն է: Այ­սօր հայ­կա­կան մշա­կույթ` որ­պես այդ­պի­սին, գո­յու­թյուն չու­նի: Եվ դա ար­վում է պե­տա­կան մա­կար­դա­կով: Դուք տե­սեք, թե այ­սօր ե­թե­րում ինչ­պի­սի հա­ղոր­դում­ներ ու ֆիլ­մեր են` «Ազի­զյան­նե­րի ըն­տա­նիք», «Բլբու­լյան­նե­րի ըն­տա­նիք», «Վումնս քլաբ», եւ դրա նման իբ­րեւ թե հու­մո­րա­յին հա­ղոր­դու­մներ, /բայց ի­րա­կա­նում ուղ­ղա­կի ա­մո­թա­լի/, ո­րոնք նա­յում են մտա­վոր հե­տամ­նաց­նե­րը: Ո­րով­հե­տեւ աղ­մու­կից, ան­բա­րո­յա­կա­նու­թյան քա­րո­զից, ճչոց­նե­րից, դե­րա­սա­նա­կան ա­պաշ­նորհ խա­ղից բա­ցի ու­րիշ ո­չինչ չի մա­տուց­վում: Դեռ Լե­նինն էր ժա­մա­նա­կին գլխի ըն­կել, որ կի­նոն ա­մե­նա­մեծ ար­վեստն է: Այ­սինքն` մաս­սա­նե­րի վրա ազ­դե­լու ա­մե­նա­կարճ ու­ղին` տե­սա­շարն է, ֆիլ­մը, թատ­րո­նը: Թատ­րոնն էլ է գրե­թե մե­ռած վի­ճա­կում: Հայ ժո­ղովր­դի պատ­մու­թյան ֆա­կուլ­տետը` ըստ է­ու­թյան, նույն­պես փակ­ման վտան­գի տակ է:

— Իսկ դպրոց­նե­րում ինչ­պի­սի՞ն է վի­ճա­կը:

— Դպրոց­նե­րում ու­սու­ցիչ­նե­րին տա­նում են իբ­րեւ թե ո­րա­կա­վոր­ման, բայց ընտ­րո­վի` հա­տուկ վե­րա­բեր­մուն­քով: Նախ­կին­նե­րին քննա­դա­տում է­ին, որ Հան­րա­պե­տա­կան են դարձ­նում դպրո­ցի տնօ­րեն­նե­րին: Դարձ­նելն ու­րիշ բան է: Ե­կեք հա­կա­ռակ կող­մից նա­յենք: Ե­թե մար­դուն ստի­պում է­ին, որ­պես­զի մի կտոր հաց վաս­տա­կե­լու հա­մար ան­դա­մագր­վեր Հան­րա­պե­տա­կան կու­սակ­ցու­թա­նը` մար­դը հո­գով Հան­րա­պե­տա­կան չէր դառ­նում: Նա մնում էր ման­կա­վարժ, մնում էր տնօ­րեն, մնում էր դպրո­ցը պա­հող: Հի­մա ի­րենց մի­ջից ընտ­րում են կի­սագ­րա­գետ, կրթու­թյուն գրե­թե չու­նե­ցող, կրթա­կան հա­մա­կար­գի հետ հե­ռա­վոր կապ ան­գամ չու­նե­ցող մարդ­կանց, բե­րում են ու նշա­նա­կում տնօ­րեն­ներ, ո­րոն­ցից մեկն էլ Ե­րե­ւա­նի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի ռեկ­տորն է: Ո՛չ գի­տու­թյանն է հայտ­նի իբ­րեւ մաս­նա­գետ, ո՛չ` մի­ջա­վայ­րին: 2-3 ամ­սով տա­րան` իբ­րեւ կեն­սագ­րու­թյան մեջ գրե­ցին կրթու­թյան  փոխ­նա­խա­րար, բե­րե­ցին նշա­նա­կե­ցին ԵՊՀ ռեկ­տո­րի պաշ­տո­նին: Նա, բա­ցի իր մի քա­նի ամս­վա ըն­թաց­քում 5-6 գոր­ծուղ­ման գնա­լը` ո­րե­ւէ մի­ջամ­տու­թյուն կամ հա­մալ­սա­րա­նին ո­րե­ւէ նոր թարմ միտք չի ծնել: Ու­ղիղ հա­կա­ռա­կը` կադ­րա­յին ջարդ: Բե­րել է մե­կին` որ­պես կրթա­կան ծրագ­րե­րի վար­չու­թյան պետ, ո­րը հայտ­նի սո­րո­սա­կան է` Խա­ռա­տյան­նե­րի ըն­տա­նի­քից: Աջ ու ձախ ոչն­չաց­նում են կրթու­թյու­նը: Այդ­պի­սի կրթա­կան ծրագ­րե­րով մենք ա­մե­նա­մոտ, տե­սա­նե­լի ա­պա­գա­յում ու­նե­նա­լու ենք կի­սագ­րա­գետ­նե­րի ճա­մար­տա­կող եւ մարտն­չող տգետ­նե­րի մի ամ­բողջ բա­նակ, ո­րը լի­նե­լու է կրթու­թյան գլխին, եւ այդ կրթու­թյան վեր­ջը տա­լու է ա­մե­նա­կարճ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում:

— Կադ­րե­րի ընտ­րու­թյան հա­մար նա­խա­տես­ված հանձ­նա­ժո­ղո­վում ով­քե՞ր են ընդգրկ­ված:

— Ճիշտն ա­սած, չգի­տեմ, թե այդ հանձ­նա­ժո­ղո­վում ով­քեր են ընտր­ված: Հա­մալ­սա­րա­նից դեռ գի­տեմ այ­սօր­վա ԿԳՄՍ նա­խա­րա­րի պաշ­տո­նը զբա­ղեց­նո­ղին, ո­րի ազ­գա­նունն ու գոր­ծու­նե­ու­թյու­նը շատ ճշգրիտ ի­րար բռնում են` Դու­մա­նյան, որ դու­ման է բե­րում հա­յոց  կրթու­թյան գլխին… Այդ մար­դը ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան է ե­ղել, եւ նրա դե­կան աշ­խա­տան­քի ըն­թաց­քում ո­րե­ւէ բա­նով այդ ֆա­կուլ­տե­տը հա­ջո­ղու­թյան չի հա­սել: Նա ե­ղել է կրթու­թյան ո­լոր­տում` դա­սա­խո­սել է, բայց հան­րակր­թու­թյու­նից շատ հե­ռու է: Դուք պատ­կե­րաց­նո՞ւմ եք այ­սօր ար­դեն հա­յոց լե­զու քննու­թյուն հանձ­նող դի­մորդ­նե­րի 25 տո­կո­սը դրա­կա­նի շե­մը չի հաղ­թա­հա­րում: Այդ­պի­սին է մեր դպրո­ցի վի­ճա­կը: Պայ­քա­րում է­ին կրկնու­սույց­նե­րի դեմ: Կրկնու­սույց­նե­րը գո­նե տար­րա­կան գի­տե­լիք­ներ հա­ղոր­դում է­ին: Բուհ ըն­դուն­վե­լուց ա­ռաջ ինչ-որ հիմք էր լի­նում: Այ­սօր ար­դեն չկա նա­եւ դա: Ինձ մոտ բե­րում են դպրոցն ա­վար­տած ե­րե­խա­նե­րի, ո­րոնք ա­ծա­կա­նը մակ­բա­յից, հո­լո­վը խո­նար­հու­մից չեն տար­բե­րում: Չգի­տեն՝ Ա­բո­վյա­նը 19-րդ դա­րում է ապ­րել, ստեղ­ծա­գոր­ծել, թե՞ 18: Էլ չեմ ա­սում, որ «Վերք Հա­յաս­տա­նին»  չեն կար­դա­ցել: Եվ ծնո­ղը վի­ճում է, թե ին­չո՞ւ պետք է իմ ե­րե­խան 800 է­ջա­նոց «Վար­դա­նանք» կար­դա: Չես կա­րող բա­ցատ­րել այդ­պես մտա­ծո­ղին, որ Տոլս­տո­յի «Պա­տե­րազմ եւ խա­ղա­ղու­թյու­նը» ե­րեք հա­զար էջ է: Եվ չկա մի ռուս, որ այդ վե­պը չկար­դա: Սա է ամ­բողջ ող­բեր­գու­թյու­նը: Ե­թե այս­պես շա­րու­նակ­վի, կրթա­կան հա­մա­կար­գը վե­րա­կանգ­նել, կար­ծում եմ՝ հնա­րա­վոր չի լի­նի…

ՆՈՒ­ՆԵ ԶԱ­ՔԱ­ՐՅԱՆ

— Պա­րոն Սրա­պի­ո­նյան, ներ­կա­յիս կրթա­կան հա­մա­կար­գի մա­սին ի՞նչ կար­ծիք ու­նեք:

— Վստա­հա­բար պետք է ա­սեմ, որ Հա­յաս­տա­նի կրթա­կան հա­մա­կար­գը եր­բեք ա­վե­լի ող­բա­լի վի­ճա­կում չի ե­ղել, քան այ­սօր է: Ա­մե­նից ա­ռաջ այն կադ­րա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը, ո­րը վար­վում է ե՛ւ հան­րակր­թա­կան մի­ջա­վայ­րում, ե՛ւ բարձ­րա­գույն կրթու­թյան մի­ջա­վայ­րում, ե՛ւ հետ­բու­հա­կան կրթու­թյան մի­ջա­վայ­րում, պար­զա­պես հի­շեց­նում է նախ­նա­դա­րի կա­մա­յա­կա­նու­թյուն­ներ: Այ­սօր ծրագ­րեր են կազմ­վում բարձ­րա­գույն կրթու­թյան հա­մար, որ պար­զա­պես ե­թե ող­բեր­գա­կան չլի­նե­ին, շատ զա­վեշ­տա­լի եւ ծի­ծա­ղե­լի կլի­նե­ին:

Հա­յա­գի­տու­թյու­նը, բա­ռի ու­ղիղ ի­մաս­տով, հո­գե­վար­քի մեջ է: Իսկ հա­յա­գի­տու­թյունն ազ­գա­յին պե­տու­թյուն ստեղ­ծող գա­ղա­փա­րա­կան հիմքն է: Ո­րե­ւէ խթա­նիչ, ո­րե­ւէ ո­գե­ւո­րու­թյուն, ո­րե­ւէ խնա­մա­տա­րու­թյուն հա­յա­գի­տու­թյան նկատ­մամբ չկա: Ու­ղիղ հա­կա­ռա­կը` հնա­րա­վոր ա­մեն ինչ ա­նում են հա­յա­գի­տա­կան բա­ժին­նե­րը փա­կել տա­լու հա­մար: Հայ­կա­կան բա­նա­սի­րա­կան ֆա­կուլ­տե­տում ա­մեն տա­րի 120 դի­մորդ պետք է ըն­դուն­վեր` մին­չեւ 700-800 դի­մում էր լի­նում: Հի­մա ընդ­ա­մե­նը 35-40 դի­մում է, ո­րից մոտ 30-ն ըն­դուն­վում են, ո­րով­հե­տեւ ա­պա­գան չեն կա­պում այդ մաս­նա­գի­տու­թյան հետ: Կամ ա­սեմ դի­մորդ­նե­րից մե­կի «թե­ւա­վոր» խոս­քը` դի­մենք բա­նա­սի­րա­կան, ի՞նչ ա­նենք, հա­յոց լե­զուն հաց տվող չէ: Ա­մեն ինչ չափ­վում է հա­ցով: Եվ ե­թե հա­յոց լե­զուն հաց տվող չի, հա­յոց լեզ­վին հաց պետք է տա պե­տու­թյու­նը: Չեմ ու­զում շատ ծամ­ված մտքեր ա­սել, բայց մենք երբ կորց­րել է­ինք պե­տա­կա­նու­թյու­նը, ե­րեք լու­սա­միտ մար­դիկ` Վռամ­շա­պուհ ար­քան, Սա­հակ Պար­թե­ւը եւ Մես­րոպ Մաշ­տո­ցը հղա­ցան հան­ճա­րեղ միտք, որ հա­յու­թյու­նը եւ նրա պե­տա­կա­նու­թյու­նը փրկե­լու մի­ակ ճա­նա­պար­հը լեզ­վին զարկ տալն է` գրե­րը եւ հայ­կա­կան մշա­կույթ ստեղ­ծելն է: Այ­սօր հայ­կա­կան մշա­կույթ` որ­պես այդ­պի­սին, գո­յու­թյուն չու­նի: Եվ դա ար­վում է պե­տա­կան մա­կար­դա­կով: Դուք տե­սեք, թե այ­սօր ե­թե­րում ինչ­պի­սի հա­ղոր­դում­ներ ու ֆիլ­մեր են` «Ազի­զյան­նե­րի ըն­տա­նիք», «Բլբու­լյան­նե­րի ըն­տա­նիք», «Վումնս քլաբ», եւ դրա նման իբ­րեւ թե հու­մո­րա­յին հա­ղոր­դու­մներ, /բայց ի­րա­կա­նում ուղ­ղա­կի ա­մո­թա­լի/, ո­րոնք նա­յում են մտա­վոր հե­տամ­նաց­նե­րը: Ո­րով­հե­տեւ աղ­մու­կից, ան­բա­րո­յա­կա­նու­թյան քա­րո­զից, ճչոց­նե­րից, դե­րա­սա­նա­կան ա­պաշ­նորհ խա­ղից բա­ցի ու­րիշ ո­չինչ չի մա­տուց­վում: Դեռ Լե­նինն էր ժա­մա­նա­կին գլխի ըն­կել, որ կի­նոն ա­մե­նա­մեծ ար­վեստն է: Այ­սինքն` մաս­սա­նե­րի վրա ազ­դե­լու ա­մե­նա­կարճ ու­ղին` տե­սա­շարն է, ֆիլ­մը, թատ­րո­նը: Թատ­րոնն էլ է գրե­թե մե­ռած վի­ճա­կում: Հայ ժո­ղովր­դի պատ­մու­թյան ֆա­կուլ­տետը` ըստ է­ու­թյան, նույն­պես փակ­ման վտան­գի տակ է:

— Իսկ դպրոց­նե­րում ինչ­պի­սի՞ն է վի­ճա­կը:

— Դպրոց­նե­րում ու­սու­ցիչ­նե­րին տա­նում են իբ­րեւ թե ո­րա­կա­վոր­ման, բայց ընտ­րո­վի` հա­տուկ վե­րա­բեր­մուն­քով: Նախ­կին­նե­րին քննա­դա­տում է­ին, որ Հան­րա­պե­տա­կան են դարձ­նում դպրո­ցի տնօ­րեն­նե­րին: Դարձ­նելն ու­րիշ բան է: Ե­կեք հա­կա­ռակ կող­մից նա­յենք: Ե­թե մար­դուն ստի­պում է­ին, որ­պես­զի մի կտոր հաց վաս­տա­կե­լու հա­մար ան­դա­մագր­վեր Հան­րա­պե­տա­կան կու­սակ­ցու­թա­նը` մար­դը հո­գով Հան­րա­պե­տա­կան չէր դառ­նում: Նա մնում էր ման­կա­վարժ, մնում էր տնօ­րեն, մնում էր դպրո­ցը պա­հող: Հի­մա ի­րենց մի­ջից ընտ­րում են կի­սագ­րա­գետ, կրթու­թյուն գրե­թե չու­նե­ցող, կրթա­կան հա­մա­կար­գի հետ հե­ռա­վոր կապ ան­գամ չու­նե­ցող մարդ­կանց, բե­րում են ու նշա­նա­կում տնօ­րեն­ներ, ո­րոն­ցից մեկն էլ Ե­րե­ւա­նի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի ռեկ­տորն է: Ո՛չ գի­տու­թյանն է հայտ­նի իբ­րեւ մաս­նա­գետ, ո՛չ` մի­ջա­վայ­րին: 2-3 ամ­սով տա­րան` իբ­րեւ կեն­սագ­րու­թյան մեջ գրե­ցին կրթու­թյան  փոխ­նա­խա­րար, բե­րե­ցին նշա­նա­կե­ցին ԵՊՀ ռեկ­տո­րի պաշ­տո­նին: Նա, բա­ցի իր մի քա­նի ամս­վա ըն­թաց­քում 5-6 գոր­ծուղ­ման գնա­լը` ո­րե­ւէ մի­ջամ­տու­թյուն կամ հա­մալ­սա­րա­նին ո­րե­ւէ նոր թարմ միտք չի ծնել: Ու­ղիղ հա­կա­ռա­կը` կադ­րա­յին ջարդ: Բե­րել է մե­կին` որ­պես կրթա­կան ծրագ­րե­րի վար­չու­թյան պետ, ո­րը հայտ­նի սո­րո­սա­կան է` Խա­ռա­տյան­նե­րի ըն­տա­նի­քից: Աջ ու ձախ ոչն­չաց­նում են կրթու­թյու­նը: Այդ­պի­սի կրթա­կան ծրագ­րե­րով մենք ա­մե­նա­մոտ, տե­սա­նե­լի ա­պա­գա­յում ու­նե­նա­լու ենք կի­սագ­րա­գետ­նե­րի ճա­մար­տա­կող եւ մարտն­չող տգետ­նե­րի մի ամ­բողջ բա­նակ, ո­րը լի­նե­լու է կրթու­թյան գլխին, եւ այդ կրթու­թյան վեր­ջը տա­լու է ա­մե­նա­կարճ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում:

— Կադ­րե­րի ընտ­րու­թյան հա­մար նա­խա­տես­ված հանձ­նա­ժո­ղո­վում ով­քե՞ր են ընդգրկ­ված:

— Ճիշտն ա­սած, չգի­տեմ, թե այդ հանձ­նա­ժո­ղո­վում ով­քեր են ընտր­ված: Հա­մալ­սա­րա­նից դեռ գի­տեմ այ­սօր­վա ԿԳՄՍ նա­խա­րա­րի պաշ­տո­նը զբա­ղեց­նո­ղին, ո­րի ազ­գա­նունն ու գոր­ծու­նե­ու­թյու­նը շատ ճշգրիտ ի­րար բռնում են` Դու­մա­նյան, որ դու­ման է բե­րում հա­յոց  կրթու­թյան գլխին… Այդ մար­դը ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան է ե­ղել, եւ նրա դե­կան աշ­խա­տան­քի ըն­թաց­քում ո­րե­ւէ բա­նով այդ ֆա­կուլ­տե­տը հա­ջո­ղու­թյան չի հա­սել: Նա ե­ղել է կրթու­թյան ո­լոր­տում` դա­սա­խո­սել է, բայց հան­րակր­թու­թյու­նից շատ հե­ռու է: Դուք պատ­կե­րաց­նո՞ւմ եք այ­սօր ար­դեն հա­յոց լե­զու քննու­թյուն հանձ­նող դի­մորդ­նե­րի 25 տո­կո­սը դրա­կա­նի շե­մը չի հաղ­թա­հա­րում: Այդ­պի­սին է մեր դպրո­ցի վի­ճա­կը: Պայ­քա­րում է­ին կրկնու­սույց­նե­րի դեմ: Կրկնու­սույց­նե­րը գո­նե տար­րա­կան գի­տե­լիք­ներ հա­ղոր­դում է­ին: Բուհ ըն­դուն­վե­լուց ա­ռաջ ինչ-որ հիմք էր լի­նում: Այ­սօր ար­դեն չկա նա­եւ դա: Ինձ մոտ բե­րում են դպրոցն ա­վար­տած ե­րե­խա­նե­րի, ո­րոնք ա­ծա­կա­նը մակ­բա­յից, հո­լո­վը խո­նար­հու­մից չեն տար­բե­րում: Չգի­տեն՝ Ա­բո­վյա­նը 19-րդ դա­րում է ապ­րել, ստեղ­ծա­գոր­ծել, թե՞ 18: Էլ չեմ ա­սում, որ «Վերք Հա­յաս­տա­նին»  չեն կար­դա­ցել: Եվ ծնո­ղը վի­ճում է, թե ին­չո՞ւ պետք է իմ ե­րե­խան 800 է­ջա­նոց «Վար­դա­նանք» կար­դա: Չես կա­րող բա­ցատ­րել այդ­պես մտա­ծո­ղին, որ Տոլս­տո­յի «Պա­տե­րազմ եւ խա­ղա­ղու­թյու­նը» ե­րեք հա­զար էջ է: Եվ չկա մի ռուս, որ այդ վե­պը չկար­դա: Սա է ամ­բողջ ող­բեր­գու­թյու­նը: Ե­թե այս­պես շա­րու­նակ­վի, կրթա­կան հա­մա­կար­գը վե­րա­կանգ­նել, կար­ծում եմ՝ հնա­րա­վոր չի լի­նի…

ՆՈՒ­ՆԵ ԶԱ­ՔԱ­ՐՅԱՆ

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝