Հենց թշնամու աչքի առաջ է պետք ծաղկեցնել հադրութի մշակույթը. Տաթեւիկ Մկրտչյան

Արցախյան 44-օրյա պատերազմից հետո Ադրբեջանի կողմից օկուպացված Հադրութի արվեստի դպրոցի ճակատագիրը անորոշ էր, իսկ դպրոցի սաների մեծ մասը ուզում էր հաճախել արդեն հարազատ դարձած կրթօջախ: Ամիսներ անց, 2021 թվականի մարտ ամսին, ԱՀ այն ժամանակվա ԿԳՄՍ նախարար Լուսինե Ղարախանյանի ջանքերով Ստեփանակերտ քաղաքում վերաբացվել է Հադրութի արվեստի դպրոցը: Այս մասին «Իրավունքը» զրուցել է Հադրութի արվեստի դպրոցի տնօրեն ՏԱԹԵՎԻԿ ՄԿՐՏՉՅԱՆԻ հետ:

«ՀԱԴՐՈՒԹՑԻՆ ԱՐՑԱԽՈՒՄ Է ԵՎ ՈՉ ՄԻ ՈՒՐԻՇ ՏԵՂ ՉԻ ՈՒԶՈՒՄ ԱՊՐԵԼ»

- Տիկին Մկրտչյան, նախ խոսենք Հադրութի արվեստի դպրոցի դեռ նախապատերազմական դժվարություններից ու ձեռքբերումներից:

- Հադրութի արվեստի դպրոցն ունի 50+2 տարվա պատմություն: Կհարցնեք` ինչու՞ 50+2. դպրոցը 50 տարի գործել է Հադրութում, իսկ վերջին երկու տարիներին` Ստեփանակերտում եւ Երեւանում: Դպրոցի հիմնադրման հրամանը գրվել է դեռեւս 1970 թվականի սեպտեմբերի 1-ին: Դպրոցում ես աշխատանքի էի ընդունվել 2011 թ.-ին: Այն ժամանակ կային մի շարք խնդիրներ` պայմանավորված շենքային պայմանների անհարմարություններով: 2019 թվականին այդ խնդիրը լուծվել էր. Հադրութի հրապարակին կից, եվրոպական ստանդարտներին համապատասխան շենքային պայմաններով բոլորովին նոր դպրոցի շենք ունեցանք: Դպրոցի սաների հաջողություններն առավել քան խոսուն են, որ անգամ ամենածանր պայմաններում` մեզ հաջողվել է միշտ բարձր պահել դպրոցի պատիվը:

- Ինչպե՞ս առաջացավ պատերազմից հետո Ստեփանակերտում դպրոցի վերաբացման գաղափարը:

-Պատերազմի ավարտից անմիջապես հետո ստանում էինք նամակներ ե՛ւ ծնողներից, ե՛ւ աշակերտներից. բոլորին մտահոգում էր դպրոցի հետագա ճակատագիրը: Չնայած տարբեր եղանակներով պահում էինք կապը, այնուամենայնիվ, առաջվա նման մի հարկի տակ հավաքվելու միտքը օր օրի հասունանում էր: Դեռ պատերազմի օրերին ԿԳՄՍ նախարար, տիկին Լուսինե Ղարախանյանի հետ ամենօրյա կապի մեջ էինք: Երբ արդեն պարզ էր, որ առայժմ Հադրութ վերադառնալու նախադրյալներ չկան, նա առաջարկեց դպրոցը վերաբացել Ստեփանակերտում: Սա, թերեւս, լավագույնն էր, ինչ կարող էր լինել պատերազմից հետո: Հենց Արցախի սրտում, հենց թշնամու աչքի առաջ է պետք ծաղկեցնել Հադրութի մշակույթը, ապրեցնել հոգեւոր Հադրութը` դրանով իսկ աշխարհին ապացուցելու համար, որ հադրութցին Արցախում է եւ ոչ մի ուրիշ տեղ չի ուզում ապրել: Դպրոցի վերաբացման, կահավորման հետ կապված մեծ աջակցություն ունեինք թե՛ Արցախում, թե՛ Հայաստանում, թե՛ Սփյուռքում, ինչի համար շնորհակալ ենք մեր հայրենակիցներին: Երբ արդեն տեւական ժամանակից հետո վերջնական որոշում կար դպրոցը վերաբացելու, կապ հաստատեցինք մեր աշակերտների հետ, հայտնեցինք սպասված լուրը: Բոլոր այն աշակերտները, որոնք պատերազմից հետո հաստատվել էին Ստեփանակերտում, անմիջապես սկսեցին հաճախել պարապմունքներին:

- Քանի՞ սան ուներ դպրոցը պատերզամից առաջ եւ քանի՞սը` այսօր:

-Պատերազմից առաջ Հադրութում արվեստի դպրոց էր հաճախում 126 աշակերտ: Երբ դեռ նոր էինք վերաբացվել, դպրոց էին հաճախում ընդամենը 68 աշակերտ: 2021-2022 ուս. տարում բազմաթիվ դիմումներ ստացանք ծնողներից, ովքեր խնդրում էին, որ նմանօրինակ հնարավորություն ընձեռեինք նաեւ Հայաստանում` մասնավորապես Երեւանում եւ հարակից շրջաններում հաստատված մեր նախկին սաներին: Անհրաժեշտություն ծագեց սեղմ ժամկետներում Երեւանում եւս վերաբացել մասնաճյուղ, հարկադրված պարապուրդից հետ կանչել մեր նախկին ուսուցիչներին եւ շարունակել մեր կիսատ մնացած գործը: Այսօր վիճակագրությունն առավել քան խոսուն է. 2021-2022 ուս. տարում Ստեփանակերտի արվեստի դպրոց են հաճախել 124 աշակերտ, իսկ Երեւանում` 35 աշակերտ: Նախորդ տարվա համեմատ աշակերտների թվաքանակի կտրուկ աճ է գրանցվել: Դպրոց հաճախում են հիմնականում Հադրութի շրջանից տեղահանված երեխաներ, ունենք նաեւ սաներ Արցախի տարբեր շրջաններից, ինչպես նաեւ Ստեփանակերտից եւ Երեւանից:

«ԱՆԴԱԴԱՐ ՍՊԱՍՈՂԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԻ ՄԵՋ ԵՆՔ, ՍՊԱՍՈՒՄ ԵՆՔ ԻՆՉ-ՈՐ ՀՐԱՇՔԻ»

- Դպրոցում արվեստի եւ մշակույթի հատկապես ո՞ր ճյուղերի վրա է դրված շեշտը:

- Մեր դպրոցի բաժիններն են. երաժշտարվեստ, այսինքն` դաշնամուր, երգեցողություն, քանոն, շվի, դուդուկ, թառ, քամանչա, դհոլ, կիթառ, երգչախումբ, կերպարվեստ, պարարվեստ, հագուստի մոդելավորում եւ դիզայն, դեկորատիվ կիրառական արվեստ, թատերարվեստ:

- Տիկին Մկրտչյան, ինչպիսի՞ն են ներկայիս շենքային պայմանները:

- Այս հարցը, թերեւս, ինձ համար ամենացավոտ հարցերից մեկն է: Ցավոք, մինչեւ այսօր էլ դեռ ունենք բազմաթիվ չլուծված հարցեր: Օրինակ` չունենք առանձին դպրոցական շենք, որտեղ կարող ենք առանց խոչընդոտների անցկացնել մեր պարապմունքները: Ներկայումս դասերը կազմակերպում ենք Ստեփանակերտի Կոմիտասի անվան երաժշտական դպրոցի շենքի` մեզ հատկացված համապատասխան հատվածում, որը, սակայն, չի ապահովում մեր լիարժեք գործունեությունը: Դասերը սկսում ենք առավոտյան 08:30-ից, որպեսզի հասցնենք մինչեւ ժամը` 14:00-ն ազատել դասասենյակները: Այս տարի ստիպված եղանք նաեւ պարապմունքներ անցկացնել կիրակի օրերին: Մեր գերխնդիրն այսօր հիմնականում սա է, որ պետք է պետական մարմինների ուշադրության կենտրոնում լինի:

- Եթե համեմատենք նախապատերազմական եւ հետպատերազմական ժամանակաշրջանները, ստեղծագործական ներշնչանքի տեսանկյունից ինչպիսի՞ ազդեցություն թողեց պատերազմը դպրոցի սաների եւ անձնակազմի ստեղծագործական գործունեության վրա: Կորսված եզերքի կարոտը մեղմացրե՞լ, թե՞ ավելացրել է ստեղծագործելու եռանդը:

- Եթե համեմատենք… Գիտե՞ք, չեմ սիրում համեմատել բառը: Միշտ ձգտում եմ նայել միայն առաջ: Ինչ եղել է` արդեն անցյալում է, հիմա պետք է ձգտենք դեպի ապագան: Ճիշտ է, անդադար սպասողական վիճակի մեջ ենք, սպասում ենք ինչ-որ հրաշքի, բայց դրա հետ մեկտեղ նաեւ օգնում ենք ինքներս մեզ` մեր գործով: Առաջին հերթին բոլորս պետք է մեր բաժին գործը պատվով կատարենք, որ Հադրութ վերադառնալուց հետո հիմք ունենանք ու ավելի մեծ թափով առաջ տանենք մեր արդեն սկսած գործը: Կարոտը դարձել է մեր երեխաների առօրյայի մի մասնիկը: Ստեղծագործական առումով եւս այն չի կարող ազդեցություն չունենալ: Բոլորիս մոտ տարբեր են ներշնչման ուղիները:

«ՈՒՆԵՆՔ ԴԱՍԱՏՈՒՆԵՐ, ՈՐՈՆՔ ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ ԵՆ ՄՆԱԼ ՊԱՐՏԱԴՐՎԱԾ ՊԱՐԱՊՈՒՐԴՈՒՄ»

-- Ի՞նչ եք կարծում` որքանո՞վ է դպրոցին հաջողվել կենդանի պահել Հադրութի արվեստի դպրոցի երբեմնի բարի ավանդույթներն ու հիշողությունները:

- Հադրութի երբեմնի բարի ավանդույթներն ու հիշողությունները մենք կարողանում ենք կենդանի պահել մեր ամենօրյա զրույցներով, գործով: Դրան նպաստում է նաեւ այն հանգամանքը, որ այստեղ աշխատում են նույն ուսուցիչները, որոնց հետ ջերմ հարաբերությունների մեջ են մեր բոլոր սաները: Ցավով պետք է նշեմ, որ այսօր դեռ ունենք դասատուներ, որոնք  շարունակում են մնալ պարտադրված պարապուրդում, բայց հույս ունեմ, որ մոտ ժամանակներս այդ հարցերն էլ լուծում կստանան:

- Որպես վերջաբան` Ձեր սաների գործերում Հադրութը կրկին ծաղկուն դարձնելու պայքա՞րն է, թե՞ հուշերով սփոփվող լռությունը:

- Մեր առաքելությունն առաջին հերթին Հադրութի մշակութային արժեքները պահպանելն է: Սա նաեւ մեր պայքարի յուրօրինակ ձեւն է: Եթե մենք` մեծերս, ապրում ենք հավատով, որ մի օր նորից վերադառնալու ենք Հադրութ, ապա մեր սաների մոտ այդ հավատը առավել ընդգծված է: Նրանց մեջ հավատի հետ նաեւ զարմանալի վստահություն կա, որ փոխանցվում է նաեւ մեզ: Ամեն դեպքում` ապրում ու գործում ենք հանուն Հադրութի հարատեւման, հանուն վերադարձի եւ անպայման կվերադառնանք:

ՌՈՒԶԱՆՆԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝