«Մեկ տարի է այստեղ եմ  ոչ մեկը պետական համակարգից` ոչ Հայաստանից, ոչ Արցախից չի այցելել և չի առաջարկել իր աջակցությունը».ՎԱՐԴԱՆ ԱՍԾԱՏՐՅԱՆ

«Արվեստը սեր է» հաղորդման հյուրն է  Շուշիի գորգերի թանգարանի հիմնադիր Վարդան Ասծատրյանը:

 -2011թվականին Դուք Շուշիում հիմադրեցիք գորգերի թանգարանը: Կմանարամասնե՞ք      

-Երիտասարդ տարիքից հետաքրքրվել եմ հնությամբ, հին իրերով, բայց նախասիրությունս գեղանկարչությունն է: Գորգերի թանգարանի հիմնադրումն ավելի շատ պրագմատիզմից ելնելով արեցի: Ու ինձ չի եղել հավաքածու, որի հիման վրա ստեղծեմ թանգարան: Այլ ես նպատակադրված թանգարան եմ սկսել ստեղծել ու ստացվել է: Պատճառն այն էր, որ Խորհրդային ժամանակներում այնպիսի հայ ընտանիք չկար, որոնց տներով  ադրբեջանցիները չշրջեին հին գորգեր գնեին և տեղը փոխարինեին նորերով: Իսկ արդեն 1994թվականից հետո, Հայաստանից գորգավաճառները մտան Արցախ ու սկսվեց շատ ագրեսիվ կերպով բոլոր հին իրերի ձեռքբերում: Դա բերում էին Երևան և Վերսինսաժում և տարբեր տեղերում վաճառվում: Օրենք կար, որը չպետք է թույլատրեր այդ ամենը, բայց ինչ ինչ պատճառներով մեծ ուշադրություն չէին դարձնում այդ հարցին: Ես արդեն տեսնում էի, որ ադրբեջանցիները այդ մշակույթը յուրացնում են: Իսկ իրենք իրենք պետականորեն արդեն լուրջ ծրագրավորված ակադեմիական աշխատանքներով արդեն ստեղծում էին ադրբեջանական գորգ անվանումը…Մեր մոտ եթե մեր գորգերը բնօրրաներից, սկզբնաղբյուրներից կտրվեն արդենք չենք կարող ապացուցել, որ սա մեր մշակույթն է: Ու ես նպատակադրված սկսեցի ձեռք բերել բնօրրաններից այդ գորգերը:

 -Ձեր թանգարանի ամենահին գորգը, ո՞ր թվականի է:

-Տասնյոթերորդ դարի` 350 տարվա գորգ է: Երկու գորգ էլ ունենք 300տարվա…

-Իսկ ամենանո՞րը…

-Ամենանորը 20-րորդ դարի գորգ է: Իսկ 20-րորդ դարում արդեն գորգերն արժեք չունեին…

-Արցախյան 44-օրյա պատերազմի ժամանակ, որտե՞ղ էիք պահում գորգերը:

-Գորգերը մեր Շուշիի թանգարանում էր… Երկու շենք ունեինք մեկը ֆոնդի պահոցի շենքն էր, իսկ մյուսը բուն թանգարանն էր: Բուն թանգարանի գորգերը հաջողվել է տարհանել, բայց 120 գորգ, խեցեղեն քարեդարի, բրոնզեդարի, միջին դարի  իրեր չստացվեց տարհանել:

-Հիմա այդ թանգարանում Բաքվի գորգերի թանգարա՞ն է:

-Այո, Ադրբեջանի նախագահը եկել է մեր նոր շենքում հենց նույն սրահում բացել է գորգերի թանգարան: Դա իրենց բնորոշ աշխատելաոճն է, որ պատրաստի բանը վերցնեն:

-Իսկ մե՞զ ինչն է բնորոշ, եթե Ադրբեջանի նախագահը հետաքրքրվում է իրենց արվեստով…դուք գորգերը փրկեցիք բերեցիք Երևան ու հիմա խնդիրների առջև եք կանգնած:

-Չեմ կարողանում հասկանալ, թե մեզ ինչն է բնորոշ, որովհետև մեկ տարի է այստեղ եմ  ոչ մեկը պետական համակարգից` ոչ Հայաստանից, ոչ Արցախից չի այցելել չի առաջարկել իր աջակցությունը: Գտնվում էինք Ճարտարապետության թանգարանում, շնորհակալ եմ այդ թանգարանի տնօրինությանը: Այսօր գնացի թանգարան և տեսա դիվանագիտական փոստով Հոլանդիայի  Նիդերլանդների պետությունից եկած երկու մեծ արկղ, որոնք պետք է փետրվարի 4-ին ցուցադրվեն:

-Այսինքն` Արցախի գորգերը հանում են, որպեսզի Հոլանդիայի մշակո՞ւյթը ներկայացնեն: Այսքանո՞վ ենք սիրում մեր Արցախը:

-Ասեմ ավելի` երեկ զանգել է Արցախի մշակույթի նախարարը և պետ նախարարի խոսքերն է ինձ փոխանցել, որ մենք պատրաստ ենք ձեր գորգերը ընդունենք Արցախում, բայց տրամադրվող տարածքը  մի սրահ է, որը պատկանում է ինչ որ մի սեփականատիրոջ, որը պետական չի: Մեր կարգավիճակի հարցին իրենք կանդրադառնան երկու տարի հետո: Առաջարկն անընդունելի է և իրենց գործելաոճը բերում է նրան, որ դա մերժեմ: Իսկ իենք էլ իրենց ելույթներում ինձ ոչ կոնստրուկտիվ լույսի մեջ ցույց տան, որ իրենք ուզում են հարցը լուծել ես դեմ եմ: Բայց եթե մի բան ես ուզում ունենալ դրան համապատաասխան պայմանագիր կա, որը պետք է ճիշտ կնքես: Ինձ էլ պետք է հասկանան… ես չեմ կարող առանց կարգավիճակ ստանալու թանգարանի նմուշները տանեմ ցանկացած տեղ: Բայց ես ինքս եմ ուզում, որ դա Արցախում լինի, որպեսզի ժողովրդի մոտ ավելի վստահություն լինի, որ նման արժեքները վերադարձվել են Արցախ, որ արցախցիները իրենց կայուն տեղում կանգնած են և չեն ուզում լքել: Այդ ամենը խորհրդանշական իմաստ ունի, բայց այնտեղի կառավարությունը լրիվ ոչ կառուցողական առաջարկներ է անոււմ: Պետ նախարարի խոսքի հիման վրա ես չեմ կարող հիմնվել և գորգերը տանել Արցախը: Խոսքն իրավաբանական ուժ չունի …

-ԿԳՄՍ նախարարություն դիմե՞լ եք:

-Այո, դիմել եմ ասել են կարող եք տանել  Սարդարապատի ազգագրության կամ Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստի թանգարան: Ես գնացի այդտեղի պահոցները նայեցի: Առաջին հերթին տեղ չունեն իրենց գորգերն անգամ ցուցադրելու: Ես պետք է տանեմ այնտեղի պահոցում դնեմ: Եվ ամենակարևոր պատճառը, որ մերժեցի այդ առաջարկը, որ իրենց պահոցներում ցեցի վարակ կա, որը հնուց եկած խնդիր է…

-Անհասկանալի է, թե ինչո՞ւ հատուկ տարածք չեն տրամադրում հենց գորգերի համար:

-ԿԳՄՍ նախարարության մշակույթի ոլորտի պատասխանատուն պարզ հայտարարել է, որ նոր թանգարան ստեղծելը  քաղաքականության մեջ չի մտնում: Մենք ուզում ենք արդիականացնենք ունեցած թանգարանները:

-Բայց Արցախի գորգերի թանգարանին եթե տան տարածք շատ այցելուներ կունենաք: Հատկապես զբոսաշրջիկներին շատ հետաքրքիր կլինի: Եվ կբերի եկամուտ բյուջեին:

-Աբսուրդային իրավիճակ է և տրամադրությանը չի ենթարկվում այն ամենն ինչ կատարվում է: Հիմա չգիտեմ ինչ պետք է լինի հունվարի 28-ին պետք է այդ գորգերը հավաքենք: Մեկ ամիս հնարավորություն են տվել, որ փաթեթավորված վիճակում մեկ ուրիշ սրահում պահենք: Բայց փետրվարի վերջին ես պետք է այդ գորգերը վերցնեմ ու չգիտեմ ինչ անեմ:

-Արցախ են սիում, Արցախով հպարտանում, բայց անտես՞ւմ Արցախի մշակույթը: Սա ինչի՞ արդյունք է:

-  Շատ պատճառներ կան և ամենահետքրքիրն այն է, որ մեզ մայիս ամսից հարևան պետությունը ՅՈՒՆԵՍԿՕՆ, ՄԱԿ դատի է տվել, որ Երևանում Շուշիի գորգերը ցուցադրվում են: Սա իրենցն է իբր ես գողացել եմ իրենցից: Շուշին 1992թվականից հայկական է, բայց ես թանգարանը 2011թվականին եմ ստեղծել: Ու մայիսից իրենք նպատակադրված այնպես են անում, որ մեզ ոչ օժանդակություն, ոչ մի հարց չլուծվի այս թանգարանի առումով: Փաստորեն իրենք իրենց նպատակին հասան:

-Այսինքն` Ադրբեջանի մատը խա՞ռն է այս անտաբերության հետ կապված:

-Իհարկե, այստեղ կասկածելու բան չկա…

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝