Մոսկվան փորձում է արագացնել ԱՊՀ ուղղությամբ կուրսի ռեսթարտը
ՎերլուծությունԻհարկե, այն իրադարձությունները, որոնք այս պահին զարգանում են Մերձավոր Արեւելքում (Տես նաեւ https://iravunk.com/?p=328863&l=am), ամբողջական չեն լինի, եթե հաշվի չառնենք նաեւ ռուսական գործոնը: Եվ այդ գործոնն էլ ավելի առանցքային է դառնում, երբ հաշվի ենք առնում ոչ միայն կոմունիկացիոն եւ տնտեսական կապերը, այլ նաեւ այն ռազմական հարաբերությունները, որոնք զարգանում են Ռուսաստանի եւ Իրանի միջեւ:
Ի դեպ, իրանական փորձագիտական աղբյուրը նախօրեին տարածեց եւս մեկ տեղեկատվություն, որը խոսում է ռուս-իրանական ռազմական հարաբերություններում նաեւ աննախադեպ զարգացումների հնարավորության մասին: Այն է. «Ռուսաստանը առաջարկեց ստեղծել նոր ռազմական դաշինք՝ որպես ՆԱՏՕ-ի այլընտրանք։ Ռուսաստանը առաջարկեց կնքել պաշտպանական պայմանագիր «նման մտածողությամբ երկրների» համար, իսկ Իրանը հաստատեց, որ նախնական բանակցություններն արդեն ընթացքի մեջ են»:
Թեեւ սա պաշտոնապես դեռ հաստատված չէ, բայց նման ակնարկներ առաջին անգամ չէ, որ հնչում են: Ընդ որում, խոսվում է ոչ թե դասական իմաստով ռազմական դաշինքի, անգամ` ՆԱՏՕ-ին նման համակարգի ստեղծման մասին, այլ` նկատելիորեն տարբերվող մեխանիզմի: Այն է` պետությունները, ունենալով լավ հարաբերություններ, ոչ թե ստեղծում են համատեղ ռազմական կառույցներ, ուժեր եւ նման բաներ, այլ մնում են մաքսիմալ ինքնուրույն, բայց նաեւ ստանձնելով անհրաժեշտություն, այն է` երկրներից մեկի դեմ ագրեսիայի դեպքում պարտադրանքի ուժով օգնության հասնելու մասին: Մոտավորապես այն սկզբունքով, որն այս պահին էլ գործում է Ռուսաստանի եւ Հյուսիսային Կորեայի միջեւ: Տարբերությամբ, որ սա կարող է ստանալ կոլեկտիվ ներգրավվածության տեսք. մեկի դեմ ագրեսիային կմասնակցեն համակարգում ներգրավված բոլոր կողմերը: Իսկ սովորական իրավիճակում թե այդ երկրներից որոնք իրար հետ ինչ ռազմական համագործակցություն կունենան, դա արդեն իրենց որոշելիքն է:
Այս ամենի հետ մեկտեղ քիչ չեն նաեւ խոսակցությունները, որ այդ սկզբունքը քննարկման թեմա է նաեւ ՀԱՊԿ-ում: Այսինքն, ՀԱՊԿ-ը կներգրավվի՞ նման համակարգում, թե անդամ երկրները հնարավորություն կունենան ինքնուրույն կողմնորոշվել: Ավելին, որոշ փորձագիտական աղբյուրներ այն կարծիքին են, որ թեման արդեն այն աստիճան է հասունացել, որ վաղը մեկնարկող ՀԱՊԿ-ի գագաթաժողովում այն կսկսեն քիչ-քիչ քննարկել նաեւ կուլուարային մակարդակով:
Նաեւ հաշվի առնելով այն կանխատեսումները, որ Ռուսաստանը, նախ զարգացնելով Միութենական պետության սխեման, ապա նաեւ հիմք դնելով առանձին երկրների հետ պատերազմների դեպքում պարտադիր փոխօգնության մեխանիզմին, արդեն պարզապես կարող է չզգալ ՀԱՊԿ-ի անհրաժեշտությունը, որը, ինչպես ցույց տվեց ուկրաինական պատերազմի փորձը, որպես ռազմական միավորում առանձնապես չաշխատեց: «Ճիշտ է, այդ դեպքում կարող է տպավորություն ստեղծվել, որ ԱՊՀ երկրների հետ Ռուսաստանի գործակցության հարցում բաց է առաջանալու: Բայց իրողությունն այն է, որ այդ բացն արդեն իսկ կա, անկախ նրանից, որ պարբերաբար հավաքվում են ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում, ինչ-որ միջոցառումներ անցկացնում: Դրա էֆեկտիվությունը տեսանելի չէ, ի տարբերություն, ասենք, ԵԱՏՄ-ի, որի օգտակարությունը տեսնում եւ անդամ երկրներից ամեն մեկն իր չափով գնահատում է»,- կարծիք է հայտնում աղբյուրը:
Ամեն դեպքում, Ռուսաստանում իրոք գնալով ավելի ու ավելի բարձրաձայն է դառնում կարծիքը, որ ԱՊՀ եւ մերձավոր այլ երկրների հետ ՌԴ-ի քաղաքական հարաբերությունների հարցը իրոք, մեղմ ասած, լավագույն օրերը չեն ապրում: Նաեւ, որ պետք է գնալ քաղաքական կուրսի արմատական փոփոխությունների, այլապես հետխորհրդային ողջ ժամանակաշրջանի դինամիկան տանելու է իրավիճակի էլ ավելի վատթարացման: Մի շարք փորձագիտական աղբյուրներ, այդ թվում` իշխանական համակարգին մոտ կանգնած, պնդում են, որ իրավիճակն անգամ Կրեմլի մակարդակով այն աստիճան մռայլ են գնահատում, որ սկսվել է բոլոր հնարավոր կադրերին եւ մեխանիզմներն այն փոխելուն ուղղված խորքային գործընթաց:
Իշխանամերձ աղբյուրներից մեկն անգամ գրում է. «Մեր աղբյուրների համաձայն ` մինչեւ իսկ Մոսկվայի քաղաքապետարանում կարող են անխուսափելի լինել միջազգային հարաբերություններին վերաբերող կառավարման փոփոխություններ։ Ինչպես հայտնի է, այս տարի վարչակազմում տեղի են ունեցել հիմնարար կադրային փոփոխություններ, որոնք ուղղված են արտաքին քաղաքականության մոտեցումների վերաշարադրմանը։ Բոլոր քաղաքական գործիչները (եւ սա ներառում է ոչ միայն քաղաքապետարանը) փոփոխության մեջ են։ Բոլորը հասկանում են, որ «արտաքին» օրակարգը ձախողվել է, եւ սա կյանքի փաստ է։ Համապատասխանաբար, ցանկացած գործիչ, որը կարող է առաջարկել եւ իրականացնել իր սեփական լուծումները արտասահմանում, կստանա քաղաքական ազդեցություն… Այսինքն, քաղաքական տեխնոլոգիաների «շուկան» ներքինից տեղափոխվում է միջազգային քաղաքականության վրա կենտրոնանալու ուղղվածություն`հասարակայնության հետ կապերով զբաղվող կառույցներին գործընթացի մեջ ներգրավելով, քանի որ արտասահմանում Ռուսաստանը չունի կայունություն ապահովելու նմանատիպ գործիքներ, իսկ ստեղծելը ժամանակ կպահանջի»:
Այսինքն նման է, որ Մոսկվան ոչ թե պարզապես փորձում է փոխել արտաքին քաղաքական մեխանիզմները (եւ առաջին հերթին` ԱՊՀ հարթակում, այլ նաեւ մտածում է դա հնարավորինս արագ իրականացնելու մասին` դրա համար անհրաժեշտ գործիքների բացակայությունը փորձելով լրացնել ներքին դաշտում եղած ռեսուրսների հաշվին: Իսկ թե դա որքանո՞վ կաշխատի, կտեսնենք:
Տես նաեւ https://iravunk.com/?p=328864&l=am