Ով է Իրանի նախագահի առավել ռեալ հավակնորդը

Այս օ­րե­րին եւս մեկ երկ­րում՝ Ի­րա­նում, տե­ղի ու­նե­ցան ընտ­րութ­յուն­ներ, ո­րը, հաս­կա­նա­լի է, Հա­յաս­տա­նի հա­մար եւս (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=287382&l=am) ա­մե­նաու­ղիղ հե­տաքրք­րութ­յունն է ներ­կա­յաց­նում: Ու չնա­յած տա­րած­ված այն ընդ­հան­րա­կան թե­զին, թե այս ընտ­րութ­յուն­նե­րը ոչ մի կերպ չեն կա­րող ազ­դել Հա­յաս­տա­նի ուղ­ղութ­յամբ Ի­րա­նի հայտ­նի մո­տե­ցում­նե­րի վրա՝ ան­կախ արդ­յունք­նե­րից, սա­կայն ի­րա­կա­նում դա միայն մա­սամբ է այդ­պես:

Ի­րա­նում, ի­հար­կե, ընդ­հա­նուր ռազ­մա­վա­րութ­յու­նը ո­րո­շո­ղը երկ­րի նա­խա­գա­հը չէ: Այ­սինքն, ով էլ լի­նի նա­խա­գահ, պետք է են­թարկ­վի այդ ռազ­մա­վա­րութ­յա­նը: Բայց նա­խա­գահն էլ, բնա­կան է, ինչ-որ ա­նի­մաստ պաշ­տոն­յա չէ, կա­ռա­վա­րում է գոր­ծա­դիր հա­մա­կար­գը եւ տակ­տի­կա­կան լու­ծում­ներ տա­լիս ընդ­հա­նուր քա­ղա­քա­կան կուր­սին: Եվ, ել­նե­լով մասշ­տաբ­նե­րի մեծ տար­բե­րութ­յու­նից, Ի­րա­նի հա­մար տակ­տի­կա­կան փոքր տե­ղա­շար­ժե­րը, ի­հար­կե, կա­րող են Հա­յաս­տա­նի վրա էա­կան է­ֆեկտ թող­նել՝ այս կամ այն կողմ: Այ­սինքն, կա շատ պարզ հարց՝ Ի­րա­նի այս պա­հին ար­դեն եր­կու նա­խա­գա­հի թեկ­նա­ծու­նե­րից ո՞ւմ ընտր­վելն է Հա­յաս­տա­նին ա­վե­լի ձեռն­տու:

­Հայտ­նի է, որ երկ­րորդ փուլ են ան­ցել ռե­ֆորմ­նե­րի կողմ­նա­կից հա­մար­վող Մա­սուդ Փե­զեշ­քիա­նը եւ պահ­պա­նո­ղա­կան թե­ւից՝ Սա­յիդ Ջա­լի­լին: Փե­զեշ­քիա­նը, ով ստա­ցել է 10,4 մլն ձայն, նաեւ շատ ի­րա­նա­կան աղբ­յուր­նե­րի հա­մար է ըն­կալ­վում, մեղմ ա­սած, ոչ լա­վա­գույն նա­խա­գա­հա­ցուն: Ըստ փոր­ձա­գետ­նե­րից մե­կի՝ «եր­ջան­կա­հի­շա­տակ նա­խա­գահ Ռաի­սին նույն­պես բա­րե­փո­խում­նե­րի կողմ­նա­կից էր եւ մի շարք նման ա­ռանց­քա­յին քայ­լեր կա­տա­րել է: Սա­կայն նրա մոտ կար հստակ գիծ՝ բա­րե­փո­խու­մը պետք է նախ լի­նի խո­րութ­յամբ ու­սում­նա­սիր­ված եւ հե­տե­ւո­ղա­կա­նո­րեն ի­րա­կա­նաց­ված, եւ, ա­մե­նաէա­կա­նը, ոչ մի կերպ չպետք է ազ­դի երկ­րի անվ­տան­գութ­յան հար­ցե­րի վրա, այլ, ընդ­հա­կա­ռա­կը, պետք է էլ ա­վե­լի ամ­րապն­դի անվ­տան­գութ­յու­նը: Փե­զեշ­քիա­նի պա­րա­գա­յում այս պա­հին ա­մեն բան հիմ­նա­կա­նում խոս­տում­նե­րի տես­քով է՝ ա­նել այս-այս ռե­ֆորմ­նե­րը: Ին­չով ա­մեն մի նման քայ­լը կամ­րապն­դեր Իս­լա­մա­կան Հան­րա­պե­տութ­յան անվ­տան­գութ­յու­նը, տե­սա­նե­լի չէ»:

Մ­յուս կող­մից, Փե­զեշ­քիա­նը, հայտ­նի է, որ ու­նի թյուր­քա­մետ գոր­ծ­չի հա­մա­րում: Ինչ չա­փով եւ ինչ խո­րութ­յամբ, այս­տեղ հար­ցեր շատ կան: Բայց ե­թե ան­գամ աշ­խա­տի Ի­րա­նի կա­ռա­վար­ման ողջ հա­մա­կար­գը՝ ար­գե­լա­կե­լով նա­խա­գա­հին թյուր­քա­կան ուղ­ղութ­յամբ այս կամ այլ քայ­լե­րին գնալ, դա դեռ ամ­բող­ջա­կան լու­ծում չէ: Հարց է՝ իսկ ի՞նչ թիմ իր հետ կբե­րի Փե­զեշ­քիա­նը, այդ թի­մում թյուր­քա­կան գոր­ծո­նը որ­քա­նո՞վ ա­մուր կլի­նի, ի՞նչ քայ­լե­րի պատ­րաստ կլի­նեն եւ այդ­պես շա­րու­նակ: Ան­գամ տակ­տի­կա­կան բնույ­թի լու­ծում­նե­րը, ո­րոնք, կրկնենք, նա­խա­գա­հի դաշ­տում են, ե­թե տրվեն թյուր­քա­մե­տութ­յան դիր­քե­րից ել­նե­լով, ի՞նչ ազ­դե­ցութ­յուն կու­նե­նան հայ-ի­րա­նա­կան եւ ադր­բե­ջա­նա-ի­րա­նա­կան ուղ­ղութ­յուն­նե­րով: Մեկ բան են­թադ­րե­լի է՝ հաս­տատ ոչ հայ-իր­անա­կա­նի օգ­տին է դա լի­նե­լու:

­Սա­յիդ Ջա­լի­լին, ով ա­ռա­ջին փու­լում ստա­ցել է Փե­զեշ­քիա­նից մեկ մի­լիո­նով պա­կաս քվե, ի­րա­նա­կան ա­վան­դա­կան պահ­պա­նո­ղա­կան քա­ղա­քա­կա­նութ­յան կրողն է, ո­րի պա­րա­գա­յում խնդիր­նե­րը, ո­րոնք Հա­յաս­տա­նը կա­րող է ու­նե­նալ Փե­զեշ­քիա­նի պա­րա­գա­յում, գործ­նա­կա­նում զրո­յա­նում են:

Այս­պի­սով, ա­ռա­ջին տե­ղով ա­ռա­ջին փուլն ա­վար­տած Փե­զեշ­քիանն ու­նի՞ հաղ­թե­լու ա­վե­լի մեծ հնա­րա­վո­րութ­յուն: Ա­ռա­ջին փու­լում պատ­կե­րը հե­տեւ­յալն էր. Փե­զեշ­քիանը միակ ռե­ֆոր­միստն էր, ո­րի օգ­տին ե­կան նաեւ թյուր­քա­կան ուղղ­վա­ծութ­յան ոչ փոքր ձայ­նե­րը: Այ­սինքն, լի­նե­լով այդ դաշ­տում միայ­նակ, նա, ըստ էութ­յան, ա­ռանց կի­սե­լու ար­դեն ստա­ցել է այդ դաշ­տում ե­ղած ձայ­նե­րի հիմ­նա­կան քա­նա­կը: Ա­սել, թե երկ­րորդ փու­լում այն էա­կան ա­ճի հա­վա­նա­կա­նութ­յուն ու­նի, ե­րե­ւի սխալ կլի­ներ:

­Ջա­լի­լիի մոտ պատ­կերն այլ է: Նա ա­ռա­ջին փու­լին մաս­նակ­ցող պահ­պա­նո­ղա­կան մյուս թեկ­նա­ծու­նե­րից մեկն էր միայն, այ­սինքն, Ջա­լի­լիի ստա­ցած 9,4 մի­լիոն քվեն պահ­պա­նո­ղա­կան ընդ­հա­նուր ձայ­նե­րի մի մասն է միայն: Երկ­րորդ փու­լում պահ­պա­նո­ղա­կան պարտ­ված թեկ­նա­ծու­նե­րը եւ, ա­ռա­ջին հեր­թին՝ մոտ 3,4 մի­լիոն ձայ­նով եր­րորդ հո­րի­զո­նա­կա­նը զբա­ղեց­րած Մո­համ­մադ Բա­ղեր Ղա­լի­բաֆն ար­դեն իսկ հայ­տա­րա­րել է Ջա­լի­լիին ա­ջակ­ցե­լու մա­սին: Այս ֆո­նին, շատ ա­վե­լի նա­խա­պատ­վե­լի են դառ­նում Ջա­լի­լիի հաղ­թե­լու շան­սե­րը:

­Մեկ նյո­ւանս եւս կա, որն իր հեր­թին է խո­սում պահ­պա­նո­ղա­կան թեկ­նա­ծո­ւի հաղ­թա­նա­կի ա­ռա­վել մեծ հա­վա­նա­կա­նութ­յան օգ­տին: Վեր­ջին ժա­մա­նակ­ներս, հայտ­նի է, որ կտրուկ ակ­տի­վա­ցել է Իս­րա­յե­լի կող­մից Լի­բա­նան ներ­խու­ժե­լու, ա­վե­լի կոնկ­րետ՝ Հեզ­բոլ­լա­հի հետ պա­տեր­ազ­մի մեջ մտնե­լու հա­վա­նա­կա­նութ­յու­նը: Հայ­տա­րա­րութ­յու­նը, ո­րով օ­րերս ՄԱԿ-ին դի­մեց Ի­րա­նի ներ­կա­յա­ցուց­չութ­յուն­ը, միան­շա­նակ էր. Իս­րա­յե­լի հար­ձակ­ման դեպ­քում Ի­րա­նը միան­շա­նակ կներգ­րավ­վի:

Որ խա­ղադ­րույք­ներն ի­րոք չա­փա­զանց բարձր են, հու­շեց նաեւ ոուս փի­լի­սո­փա Ա­լեք­սանդր Դու­գի­նի հայ­տա­րա­րութ­յու­նը. «Մեր­ձա­վոր Ար­եւել­քում հա­կա­մար­տութ­յու­նը սրվում է: Իս­րա­յե­լը գտնվում է Լի­բա­նա­նի հետ ու­ղիղ բախ­ման շե­մին։ Ե­կել է ժա­մա­նա­կը, որ Ռու­սաս­տա­նը սկսի ռազ­մա­վա­րա­կան զենք, նե­րառ­յալ մար­տա­վա­րա­կան մի­ջու­կա­յին զենք մա­տա­կա­րա­րել Հեզ­բոլ­լա­հին եւ հու­սիթ­­նե­րին…»: Ի­հար­կե, նման հայ­տա­րա­րութ­յու­նը կա­րող է ա­մե­նա­տար­բեր կող­մե­րից մեկ­նա­բան­վել, ո­րին դեռ անդ­րա­դառ­նա­լու ա­ռիթ կու­նե­նանք: Այս պա­հին այն կա­պենք միայն Ի­րա­նի հետ. ի­րա­վի­ճա­կը չա­փա­զանց լուրջ է, այ­սինքն՝ ա­մեն­եւին էլ ռե­ֆորմ­ներ խա­ղա­լու պա­հը չէ: Դա նույն­պես Ջա­լի­լիի հաղ­թա­նա­կի օգ­տին է գոր­ծե­լու: