Աշխարհն աչքներիս առաջ հիմքից փոխվում է

Այն, որ հա­յաս­տան­յան ներ­կա ի­րա­դար­ձութ­յուն­ների (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=272677&l=am) ար­մատ­նե­րը գա­լիս են ոչ պա­կաս դրա­մա­տիկ եր­կու շատ ա­վե­լի ա­ռանց­քա­յին հա­կա­մար­տութ­յան օ­ջախ­նե­րից, անց­նող տար­վա ըն­թաց­քում էլ ա­վե­լի հստակ դար­ձան: Խոս­քը, ի­հար­կե, ուկ­րաի­նա­կան պա­տե­րազ­մի եւ Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում ծա­վալ­վող ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րի մա­սին է, եւ Հա­յաս­տա­նը, որ­պես այդ ա­մե­նը կա­պող օ­ղակ հան­դի­սա­ցող տա­րա­ծաշր­ջա­նի մաս­նիկ, ի­հար­կե, չէր կա­րող չմնալ դրանց ազ­դե­ցութ­յան տակ:

Ուկ­րաի­նա­կան պա­տե­րազմն այս տար­վա ըն­թաց­քում ու­շագ­րավ դի­նա­մի­կա ու­նե­ցավ: Տա­րես­կիզ­բը Կիե­ւի հա­մար խոս­տում­նա­լից էր: Ա­րեւ­մուտ­քից, սպաս­վող ուկ­րաի­նա­կան հա­կա­հար­ձակ­ման հա­մար գա­լիս էր հսկա­յա­կան զենք-զի­նամ­թերք, ֆի­նան­սա­վո­րում, իսկ պաշ­տո­նա­կան Կիե­ւը խոս­տա­նում էր ա­րա­գո­րեն ռուս­նե­րին դուրս մղել Ղ­րի­մից եւ Դոն­բա­սից: Սա­կայն ի­րո­ղութ­յուն­ներն այլ էին: Մի կող­մից, հա­կա­հար­ձակ­ման ըն­թաց­քում ուկ­րաի­նա­կան բա­նա­կը միայն հսկա­յա­կան կո­րուստ­ներ ու­նե­ցավ, այ­սինքն՝ ջու­րը գցվեց Ա­րեւ­մուտ­քի բո­լոր հատ­կա­ցում­նե­րը: Գու­մա­րած, մարդ­կա­յին հսկա­յա­կան կո­րուստ­նե­րն էա­պես փո­խե­ցին ուկ­րաի­նա­կան բա­նա­կի եւ հան­րութ­յան տրա­մադ­րութ­յուն­նե­րը պա­տե­րազ­մի հան­դեպ: Արդ­յուն­քում, այս պա­հին Կիե­ւը մտա­ծում է հա­մընդ­հա­նուր մո­բի­լի­զա­ցիա­յի մա­սին, մինչ­դեռ քիչ թե շատ հե­ղի­նա­կա­վոր փոր­ձա­գետ­նե­րը, օ­րի­նակ՝ Լեո­նիդ Կուչ­մա­յի նախ­կին խորհր­դա­կան Օ­լեգ Սոս­կի­նը կան­խա­տե­սում է վատ­թա­րա­գույ­նը. «Բո­լոր ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րը կազ­դեն Ուկ­րաի­նա­յում քա­ղա­քա­ցիա­կան պա­տե­րազ­մի սկսվե­լու վրա։ Դեռ փող չկա, գրիվ­նա­յի ար­ժեզր­կում կա, գնաճ կլի­նի, ռա­ցիո­նալ հա­մա­կար­գը կսկսվի, ճա­կա­տում հա­ջո­ղութ­յուն­ներ չկան, հսկա­յա­կան կո­րուստ­ներ կան, կա միան­գա­մայն քմծի­ծա­ղող է­լի­տա, ո­րը կորց­րել է ի­րա­վի­ճա­կի հաս­կա­ցո­ղութ­յու­նը», ու երբ դրա­նից հե­տո երկ­րի ղե­կա­վա­րութ­յունն ու­ժե­ղաց­նում է տղա­մարդ­կանց եւ կա­նանց հա­վա­քագ­րու­մը Ուկ­րաի­նա­յի զին­ված ու­ժե­րի շար­քե­րում՝ նրանց ռազ­մա­ճա­կատ ու­ղար­կե­լու նպա­տա­կով, հենց սկսեն բեր­ման են­թար­կել ուկ­րաի­նա­ցի­նե­րին, կսկսվի ինք­նա­բուխ դի­մադ­րութ­յուն՝ քա­ղա­քա­ցիա­կան պա­տե­րազ­մի ռեալ հե­ռան­կա­րով:

Մ­յուս կող­մից, տար­վա ըն­թաց­քում նկատ­վեց մեկ այլ գոր­ծըն­թաց, ո­րը, թե­րեւս, շատ ա­վե­լի վտան­գա­վոր է Ա­րեւ­մուտ­քի հա­մար: Այն է՝ ռու­սա­կան տնտե­սութ­յու­նը ոչ միայն չփլուզ­վեց, այլ ռազ­մա­կան արդ­յու­նա­բե­րութ­յու­նը ո­րա­կա­կան եւ քա­նա­կա­կան տե­սանկ­յու­նից մտել է բուռն ա­ճի փուլ: Միա­ժա­մա­նակ պայ­մա­նագ­րա­յին­նե­րի հաշ­վին կտրուկ ա­վե­լա­ցել է նաեւ բա­նա­կի կազ­մը, ընդ ո­րում, հիմ­նա­կա­նում խոս­քը ռեալ ռազ­մա­կան պատ­րաս­տութ­յուն ու­նե­ցող կա­մա­վո­րա­կան­նե­րի մա­սին է: Արդ­յուն­քում, Ռու­սաս­տանն այս պա­հին ու­նի բո­լո­րո­վին այլ մա­կար­դա­կի բա­նակ, ո­րը շա­րու­նա­կում է զար­գա­նալ, եւ այն իր խոս­քը կա­սի նաեւ ուկ­րաի­նա­կան պա­տե­րազ­մի ա­վար­տից հե­տո:

­Փո­խա­րե­նը, ուկ­րաի­նա­կան ուղ­ղութ­յամբ նման ձա­խո­ղում­նե­րից հե­տո ԱՄՆ-ն, առ­ջե­ւում ու­նե­նա­լով ծայ­րա­հեղ ծանր նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րութ­յուն­ներ, նաեւ Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում է խրվել գրե­թե ա­նե­լա­նե­լի ճահ­ճի մեջ: Թե ինչ­պես սկսվեց Գա­զա­յում իս­րա­յել­յան ներ­կա­յիս ան­նա­խա­դեպ պա­տե­րազ­մը, ինք­նին շատ հե­տաքր­քիր հար­ցե­րի տե­ղիք է տա­լիս: Բայց ա­հա ԱՄՆ-ն, այդ­պես էլ չկա­րո­ղա­նա­լով քա­ղա­քա­կան լու­ծում գտնել, ստիպ­ված էր ան­վե­րա­պա­հո­րեն կանգ­նել Իս­րա­յե­լի պաշտ­պա­նությ­ան դիր­քե­րում, ո­րը նրան հասց­րեց մեկ այլ ճգնա­ժա­մի:

­Խոս­քը Ի­րա­նի հո­վա­նու ներ­քո գտնվող ե­մեն­ցի հու­սիթ­նե­րի մա­սին է, որոնք ու­նե­նա­լով միան­գա­մայն ծան­րակ­շիռ ռազ­մա­կան պո­տենց­իալ, պար­զա­պես կրա­կի տակ ա­ռան Կար­միր ծո­վը՝ դրա­նով պա­րա­լի­զաց­նե­լով ա­մե­րիկ­յան վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ գտնվող ծո­վա­յին ա­ռեւտ­րաշր­ջա­նա­ռութ­յան էա­կան մա­սը: ԱՄՆ-ի սպառ­նա­լիք­ներն ու ա­վիա­կիր­նե­րը չազ­դե­ցին հու­սիթ­նե­րի վրա: Վա­շինգ­տո­նին հա­ջող­վեց մի փոք­րիկ կոա­լի­ցիա ստեղ­ծել՝ սպառ­նա­լով ռազ­մա­կան օ­պե­րա­ցիա սկսել Ե­մե­նի դեմ: Բայց հե­րիք չէ, դա էլ չօգ­նեց, դեռ մի բան էլ կոա­լի­ցիա­յի ե­րեք ան­դամ­ներ՝ Ֆ­րան­սիան, Ի­տա­լիան եւ Իս­պա­նիան հայ­տա­րա­րե­ցին դրա­նից դուրս գա­լու մա­սին: Այս­քա­նից հե­տո հու­սիթ­նե­րը սպառ­նում են ոչն­չաց­նել Ա­րե­ւելքն Ա­րեւ­մուտ­քին եւ ա­րե­ւել­յան Աֆ­րի­կա­յին կա­պող գլո­բալ ին­տեր­նետ մա­լուխ­նե­րը, ո­րոնք անց­նում են ե­մեն­յան ա­փե­րի մո­տով: Իսկ մա­լուխ­նե­րի ոչն­չա­ցու­մը ոչ միայն կա­պի, այլ նաեւ գլո­բալ բան­կա­յին, ֆի­նան­սաա­ռեւտ­րա­յին եւ տնտե­սա­կան հա­մա­կար­գե­րին այն հզոր հար­վա­ծը կհասց­նի, որ հա­մաշ­խար­հա­յին կո­լապ­սից խու­սա­փե­լը կդառ­նա անհ­նար: «Պատ­րաստ­վեք իս­կա­կան քա­րե դա­րի»,- մեկ­նա­բա­նում են փոր­ձա­գետ­նե­րը, եւ դա միան­գա­մայն ռեալ է:

Ու ա­հա այս ի­րա­վի­ճա­կում այն տպա­վո­րութ­յունն է, որ ԱՄՆ-ն պար­զա­պես չգի­տի ինչ ա­նել: Հար­վա­ծել հու­սիթ­նե­րին, կնշա­նա­կի տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին մեծ պա­տե­րազմ: Կ­կա­րո­ղա­նա՞ ԱՄՆ-ն հաղ­թել, երբ ստիպ­ված է լի­նե­լու գործ ու­նե­նալ ոչ թե այն թույ­լիկ երկր­նե­րի հետ, ո­րոնց հնա­րա­վոր էր օ­դից հար­վա­ծե­լով՝ հաղ­թել, այլ՝ Ի­րա­նի, Իս­րա­յելն ան­գամ ՀԱ­ՄԱՍ-ի հար­ցը չի կա­րող լու­ծել, եւ դաշ­նա­կից­ներն էլ հրա­ժար­վում են կռվել: Գու­մա­րած, դա ի՞նչ ներ­քին պայթ­յուն­ներ ա­ռաջ կբե­րի ԱՄն-ում, որ­տեղ Թ­րամփը, ա­տամ­նե­րը սրած, սպա­սում է ընտ­րութ­յուն­նե­րին: Գու­մա­րած ուկ­րաի­նա­կան ճգնա­ժա­մը, ռուս­նե­րի ներ­կա­յութ­յու­նը Սի­րիա­յում, վեր­ջա­պես, այս ա­մե­նի թի­կուն­քից զգաց­վող Չի­նաս­տա­նի շնչա­ռութ­յու­նը եւ Թայ­վա­նի խնդի­րը:

Այս­պի­սով, այն, որ 2023թ.-ին էա­պես փոխ­վեց գլո­բալ աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան լանդ­շաֆ­տը, միան­շա­նակ է: Այն, որ այս ա­մե­նը 2024թ.-ին խոս­տա­նում է հասց­նել միան­գա­մայն նոր աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ի­րո­ղութ­յուն­նե­րի, դա էլ կա­րե­լի է են­թադ­րել: Ա­մեն դեպ­քում, ինք­ներս մեզ գո­նե նրա­նով «հույս տանք», որ պատ­մա­կան նշա­նա­կութ­յան ժա­մա­նակ­նե­րում ենք ապ­րում:

ՔԵՐՈԲ ՍԱՐԳՍՅԱՆ