ՔՊ. XXI ԴԱ­ՐԻ Ե­ՐԻՏ­ԹՈՒՐ­ՔԵ­ՐԸ

Նախ­կին­նե­րի օ­րոք Բեր­ձո­րի մի­ջանց­քի սկզբնա­մա­սում «Ազատ Ար­ցա­խը ող­ջու­նում է Ձեզ» ցու­ցա­նակն էր: Հի­մա էլ ցու­ցա­նակ է դրված, ո­րի վրա շնե­րեն գրված է. «Ուշադ­րու­թյո՛ւն: Դուք մուտք եք գոր­ծում Ադր­բե­ջա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան տա­րածք»: Նի­կո­լա­թուր­քա­կան շարժ­ման հաղ­թա­նա­կի 5-րդ տա­րե­լի­ցի օ­րը` ապ­րի­լի 23-ին, Հա­կա­րի­ի կամր­ջի վրա տե­ղադր­վեց ադր­բե­ջա­նա­կան ան­ցա­կե­տը, ապ­րի­լի 25-ին էլ ծլեց այդ գար­շե­լի ցու­ցա­նա­կը: Նի­կո­լը ԱԺ ամ­բի­ո­նից հայ­տա­րա­րեց Ար­ցախն Ադր­բե­ջա­նի տա­րածք հա­մա­րե­լու մա­սին, նրա «կիրթ ու կա­ռու­ցո­ղա­կան» ըն­կեր ա­սենք, թե «պա­պա» ա­սենք` Ա­լի­և­ը շտա­պեց դա ի կա­տար ա­ծել և ան­ցա­կետ դրեց: Ա­պա­գա կա՛, կա՛ ա­պա­գա: Գե­րեզ­մա­նա­յին խա­ղա­ղու­թյան դա­րաշր­ջան...

ԳԱ­ՐԵ­ԳԻՆ Բ ԿԱ­ԹՈ­ՂԻ­ԿՈ­ՍԸ ԿԴԱՌ­ՆԱ՞ ԽՐԻ­ՄՅԱՆ ՀԱՅ­ՐԻԿ

Ապ­րի­լի 23-ին` ա­վան­դա­կան ջա­հերթ և թշնա­մի պե­տու­թյուն­նե­րի դրոշ­նե­րի հրկի­զում: Ապ­րի­լի 24-ին` այ­ցե­լու­թյուն Ծի­ծեռ­նա­կա­բեր­դի բար­ձունք, ու­ղերձ­ներ, լա­վա­գույն­նե­րի կող­մից` ցե­ղաս­պա­նին պատ­ժե­լու երդ­ման նո­րո­գում: Ռազ­միկ նա­խա­գահ­ներ Ռո­բերտ Քո­չա­րյանն ու Սերժ Սարգ­սյանը, ա­ռանց հան­րու­թյու­նից ա­ռանձ­նա­նա­լու, ծա­ղիկ­ներ խո­նար­հե­ցին: Կա­պի­ու­լյան­տը ա­նաս­նա­կան վա­խից բա­նա­կա­նու­թյան վեր­ջին մնա­ցորդ­նե­րը կորց­րած` Ցե­ղաս­պա­նու­թյան զո­հե­րի հու­շար­ձան մուտք գոր­ծեց մի­այն մե­տա­ղոր­սիչ­նե­րով խո­նարհ­ված ծա­ղիկ­նե­րը ստու­գե­լուց հե­տո: Վա­խե­նում է նույն­քան, որ­քան ե­րիտ­թուր­քե­րի պա­րագ­լուխ­նե­րը, մի­գու­ցե նա­և ա­վե­լի շատ...

Սերժ Սարգ­սյա­նի ապ­րիլյք­սան­չոր­սյան ու­ղերձ էլ տար­բեր­վում է նա­խորդ տա­րի­նե­րի ու­ղերձ­նե­րից, հնչում է որ­պես մար­տա­կան տագ­նա­պի կոչ­նակ. «Ինչո՞ւ հնա­րա­վոր դար­ձավ Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թյու­նը. դա­վա­ճա­նու­թյու­նը հան­դուր­ժե­լու, թշնա­մուն ան­հիմն հա­վատ ըն­ծա­յե­լու, մեղ­սա­վոր ան­գոր­ծու­թյան ու հու­սա­հա­տու­թյան, մեր ան­խո­հե­մու­թյան ու ան­տար­բե­րու­թյան, ի­րա­վի­ճա­կի հետ հա­մա­կերպ­վե­լու, հա­մախմբ­ված պայ­քա­րից հրա­ժար­վե­լու, պայ­քա­րող­նե­րին չա­ջակ­ցե­լու, պա­ռակտ­վա­ծու­թյան, մեր բո­լոր ռե­սուրս­նե­րը՝ մտա­վոր, ֆի­զի­կա­կան և այլ, չմի­ա­վո­րե­լու հե­տև­ան­քով: Կա­րո՞ղ էր ար­դյոք այն կանխ­վել: Կա­րող էր: Նույն պատ­ճա­ռով այ­սօր էլ վտան­գի տակ է մեր սե­րունդ­նե­րի ա­պա­գան ու մեր Հայ­րե­նի­քի վեր­ջին կտո­րը: Բայ­րաք­թար դար­ձած ար­նա­ծոր յա­թա­ղա­նը կրկին կախ­ված է մեր ժո­ղովր­դի գլխին, ո­րը ե­թե հլու-հնա­զանդ դնենք դահ­ճի առ­ջև, նա չի հա­պա­ղի ա­նել իր սև գոր­ծը»: Ա­յո՛, 2023-ի և 1915-ի զու­գա­հեռ­ներն ակն­հայտ են և տե­սա­նե­լի...

Գա­րե­գին Բ կա­թո­ղի­կո­սը իշ­խա­նու­թյուն կո­չե­ցյա­լի հետ չե­կավ Ծի­ծեռ­նա­կա­բերդ, գե­րա­դա­սեց զատ­վել: Իսկ ա­վե­լի վաղ հայ­տա­րա­րեց, որ կա­պի­տու­լյան­տին ուղղ­ված` հրա­ժա­րա­կա­նի հոր­դո­րը ժամ­կետ չու­նի: Դրան Նի­կո­լը ար­ձա­գան­քեց սրբա­պիղծ բար­բա­ջան­քով, որ ե­թե ե­կե­ղե­ցին հա­կա­ռակ­վում է իր իշ­խա­նու­թյա­նը, ա­պա հա­կա­ռակ­վում է Աստ­ծուն: Դրան անդ­րա­դարձ­ներ շատ են ե­ղել, այդ թվում` ա­ռա­ջին նա­խա­գահ Լև­ոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նի կող­մից, սա­կայն է­ա­կանն այն է, որ կա­պի­տու­լյա­տին ակն­հայ­տո­րեն շատ է ան­հանգս­տաց­րել ե­կե­ղե­ցու դիր­քո­րո­շու­մը: Նրան չէր կա­րող չտագ­նա­պեց­նել նա­և այն, որ դեռ Զատ­կի նա­խօ­րե­ին Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րա­կում կան­թեղ­նե­րով սպա­ռա­զեն ե­րի­տա­սարդ­նե­րը Ա­րա­րա­տյան հայ­րա­պե­տա­կան թե­մի կազ­մա­կերպ­մամբ անց­կաց­րին երթ` ձև­ա­վո­րե­լով Աստ­վա­ծա­մուխ Գե­ղար­դի պատ­կե­րը: Այդ ե­րի­տա­սարդ­նե­րի մեծ մասն ընդ­դի­մա­դիր է­ին, իսկ նույն օ­րը ցու­ցադր­վել էր Գե­ղար­դին նվիր­ված «Զէն կե­նաց» վա­վե­րագ­րա­կան ֆիլ­մը...

Ե­թե 2022-ի ջա­հեր­թով մեկ­նար­կեց Դի­մադ­րու­թյան շար­ժու­մը, ա­պա այս տա­րի ջա­հեր­թին ցույ­ցեր չհա­ջոր­դե­ցին, սա­կայն Իշ­խան Սա­ղա­թե­լյա­նը խո­սեց հա­մա­ժո­ղովր­դա­կան ապս­տամ­բու­թյա­նը նա­խա­խատ­րաստ­վե­լու մա­սին: Իսկ ար­դյո՞ք կա­պի­տու­լյանտ­նե­րի թրքահ­պա­տակ խուն­տան, այդ XXI դա­րի ե­րիտ­թուր­քե­րը մտա­վա­խու­թյուն չու­նեն, որ հենց ե­կե­ղե­ցին կա­ռաջ­նոր­դի ապս­տամ­բու­թյու­նը...

Մեր պատ­մու­թյանն այդ­պի­սի նա­խա­դեպ հայտ­նի է: 1903-ին կա­թո­ղի­կոս Խրի­մյան Հայ­րի­կը գլխա­վո­րեց հա­յոց ապս­տամ­բու­թյունն ընդ­դեմ Ռու­սաս­տա­նի ցար Նի­կո­լայ Բ-ի հրա­մա­նի` հայ­կա­կան դպրոց­ներն ար­գե­լե­լու և Հայ ե­կե­ղե­ցու ու­նեց­ված­քը բռնագ­րա­վե­լու վե­րա­բե­րյալ: Նա ցա­րի հրա­մա­նը բե­րած փոխ­նա­հան­գա­պետ Նա­կա­շի­ձե­ի աչ­քի ա­ռաջ ցա­րի հրա­մա­նի ծրա­րը ցու­ցադ­րա­բար գետ­նին նե­տեց: Խրի­մյան Հայ­րի­կը խստո­րեն ար­գե­լեց ե­կե­ղե­ցու սպա­սա­վոր­նե­րին կա­տա­րել ցա­րի հրա­մա­նը, կա­թո­ղի­կո­սի կո­չով ժո­ղո­վուրդն ապս­տամ­բեց, ամ­բողջ Այսր­կով­կա­սով մեկ ծա­վալ­վե­ցին հա­յե­րի ցույ­ցե­րը և զի­նյալ բա­խում­նե­րը զոր­քե­րի և կայ­սե­րա­կան չի­նով­նիկ­նե­րի կող­մից մո­բի­լի­զաց­ված թուրք-թա­թա­րա­կան սպա­ռա­զեն խու­ժա­նի հետ: 1903-ի հոկ­տեմ­բե­րին հնչա­կյան­նե­րը Թիֆ­լի­սում մա­հա­փորձ ա­րե­ցին գլխա­վոր հրա­մա­նա­տար իշ­խան Գո­լի­ցի­նի դեմ, ո­րը ծանր վի­րա­վոր­վեց, իսկ 1905-ի մա­յի­սին 21-ամյա Դրոն Բաք­վի կենտ­րո­նա­կան հրա­պա­րա­կում սպա­նեց իշ­խան Մի­խա­յիլ Նա­կա­շի­ձե­ին: Ար­դյուն­քում 1905-ի օ­գոս­տո­սի 1-ին ցար Նի­կո­լայ Բ-ն ստիպ­ված ե­ղավ չե­ղար­կել սե­փա­կան հա­կա­հայ հրա­մա­նը:

Հռե­տո­րա­կան հարց` ար­դյո՞ք Գա­րե­գին Բ կա­թո­ղի­կո­սը Խրի­մյան Հայ­րիկ կդառ­նա: Չէ՞ որ դա­վա­ճան Նի­կո­լը ո­չինչ է Նի­կո­լայ ցա­րի հա­մե­մատ, և նրա խուն­տան չնչին է ցա­րա­կան «са­мо­дер­жа­вие»-ի հա­մե­մա­տու­թյամբ:

ՆԻ­ԿՈ­ԼԻ ԵՎ ԲՈԼ­ԹՈ­ՆԻ ԳՈՐ­ԾԸ ՇԱ­ՐՈՒ­ՆԱ­ԿԵ­ԼՈՒՆ Ե­ՂԻ՛Ր ՊԱՏ­ՐԱՍՏ

Մինչ Հայ­րե­նի­քում դրա­մա­տիկ, ճա­կա­տագ­րա­կան ի­րա­վի­ճակ է, ԱԺԲ ա­ռաջ­նորդ Ժի­րայր Սէ­ֆի­լյա­նը մեկ­նում է ԱՄՆ: Ա­մե­րի­կյան հան­րա­հայտ պրո­թուր­քա­կան «Լի­վինգս­թոն խումբ» լոբ­բիս­տա­կան ըն­կե­րու­թյան ա­ջակ­ցու­թյամբ Ժի­րայր Սէ­ֆի­լյա­նը բա­զում հան­դի­պում­ներ ու­նե­ցավ Մի­ա­ցյալ Նա­հանգ­նե­րում: Սէ­ֆի­լյա­նը հան­դի­պել է Լեք­սինգ­թոն պաշտ­պա­նա­կան վեր­լու­ծա­կան ինս­տի­տու­տի գլխա­վոր տնօ­րեն Մեր­րիկ Մաք­Քե­րի­ի և ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյան գծով վեր­լու­ծա­կան կենտ­րոն Մակ­Քեյն ինս­տի­տու­տի գոր­ծա­դիր տնօ­րեն Դոկ­տոր Է­վե­լին Ֆար­կա­սի հետ: Սա­կայն, ի թիվս այս ու հայ հա­մայն­քի հետ նա­խա­տես­ված հան­դի­պում­նե­րի՝ ու­շագ­րավ էր Սէ­ֆի­լյա­նի հան­դի­պու­մը Ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան հար­ցե­րով Թրամ­փի նախ­կին խորհր­դա­կան Ջոն Բոլ­թո­նի հետ: ԱԺԲ հա­ղոր­դագ­րու­թյան հա­մա­ձայն. «Պա­րոն Սէ­ֆի­լյանն իր գոր­ծըն­կեր­նե­րի հետ քննար­կել է Հա­յաս­տա­նում փո­փո­խու­թյուն­նե­րի ան­խու­սա­փե­լի­ու­թյու­նը, քա­նի որ Ուկ­րա­ի­նա­յում սպաս­վող հա­կա­հար­ձակ­ման ար­դյուն­քում ակն­կալ­վում է, որ Հա­յաս­տա­նին պատ­մա­կան հնա­րա­վո­րու­թյուն կըն­ձեռ­վի վե­րա­կանգ­նե­լու իր ան­կախ պե­տա­կա­նու­թյու­նը, ին­չը կի­սել են Վա­շինգ­տո­նի նրա ազ­դե­ցիկ զրու­ցա­կից­նե­րը»:

Սէ­ֆի­լյա­նը նա­և այ­ցե­լել է Նե­մե­սիս գոր­ծո­ղու­թյան ղե­կա­վար և գա­ղա­փա­րա­խոս Շա­հան Նա­թա­լի­ի գե­րեզ­ման (տա­պա­նա­քա­րի կող­քը չգի­տես ին­չու պպզած լու­սան­կար­վե­լով), և հան­դի­պել է Սև­րի դաշ­նագ­րի ճար­տա­րա­պետ և հռչա­կա­վոր Ի­րա­վա­րար վճռի հե­ղի­նակ նա­խա­գահ Վուդ­րո Վիլ­սո­նի ծոռ Դո­նալդ Բուշ-Վիլ­սո­նի հետ: Սա­կայն հիմ­քեր ու­նենք պնդե­լու, որ այդ ա­մե­նը ե­րես­պաշ­տու­թյուն է, զի Սէ­ֆի­լյա­նի ա­մե­նա­կա­րև­որ հան­դի­պու­մը Հայ դա­տի և Հա­յոց պա­հան­ջա­տի­րու­թյան գե­րեզ­մա­նա­փոր Ջոն Բոլ­թո­նի հետ էր: Հի­շեց­նենք, որ Նի­կո­լի իշ­խա­նա­զավ­թու­մից հե­տո՝ 2018 թվա­կա­նի հոկ­տեմ­բե­րի 25-ին, Հա­յաս­տան այ­ցե­լած ԱՄՆ ա­ռա­ջին ա­մե­նա­ազ­դե­ցիկ ա­մե­րի­կա­ցի գոր­ծի­չը հենց ԱՄՆ նախ­կին նա­խա­գահ Դո­նալդ Թրամ­փի ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան գծով խորհր­դա­կան Ջոն Բոլ­թոնն էր, ով Ե­րև­ա­նում խոր­հուրդ էր տա­լիս չկաշ­կանդ­վել պատ­մա­կան կա­ղա­պար­նե­րով և կար­գա­վո­րել հայ-թուր­քա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը, լու­ծել Ար­ցա­խյան հիմ­նախն­դի­րը, ինչ­պես նա­և դուրս գալ ազ­դե­ցու­թյան ռու­սա­կան գո­տուց: Հայ-թուր­քա­կան բոլ­թո­նյան «կար­գա­վո­րումն», ի դեպ են­թադ­րում է Թուր­քի­ա­յի ներ­կա­յիս սահ­ման­նե­րի ճա­նա­չում, այդ թվում և հրա­ժա­րում Վիլ­սո­նի ի­րա­վա­րար վճռից, ո­րը Ա­ռա­ջին Հան­րա­պե­տու­թյան տիտ­ղո­սը 161 հա­զար քա­ռա­կու­սի կի­լո­մետր տա­րած­քի վրա հաս­տա­տող մի­ակ մի­ջազ­գա­յին ի­րա­վա­կան փաս­տա­թուղթն է: Եվ Թուր­քի­ա­յի պա­հանջ­նե­րից մե­կը հենց դրա­նից հրա­ժար­վելն է... Դա էլ Վիլ­սո­նի ա­նու­նով երդ­վող ԱԺԲ-ի նկա­րա­գիրն է: Դե, իսկ Սէ­ֆի­լյանն ու Բոլ­թո­նը հա­մա­խոհ­ներ են՝ հատ­կա­պես Ռու­սաս­տա­նի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ա­պա­գա­յի հար­ցում, իսկ Նի­կո­լը գտնվում է Բոլ­թո­նի ամ­բող­ջա­կան պլա­նի ի­րա­գործ­ման գրե­թե եզ­րա­փա­կիչ փու­լում: ԱԺԲ-ի` իշ­խա­նա­փո­խու­թյուն ա­նե­լու ձգտումն էլ թե­րևս Նի­կո­լի ու Բոլ­թո­նի գոր­ծի շա­րու­նա­կե­լի­ու­թյանն է միտ­ված...

ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԵՍ ԳԱ­ԼԱ­ՋՅԱՆ

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝